 |
| Unha das poucas imaxes dos sucesos de Ferrol. /Arquivo histórico da Fundación 10 de Marzo |
Dirixente do PC durante os sucesos do 10 de marzo de 1972 en Ferrol,
Miramontes relata para 'Público' aquela xornada na que foron asasinados
dous traballadores da Bazán e as torturas ás que foi sometido pola
policía do tardofranquismo
Público 22.09.2015 Cris S. Barbarroja
10 de marzo de 1972, sete da mañá. Preto de 4.000 traballadores da Bazán de Ferrol reúnense nas portas do astillero. O día anterior, tralo despedimento de nove traballadores polo rexeitamento ao convenio colectivo, a policía do tardofranquismo empregouse a fondo en desaloxar aos 6.000 empregados da Bazán que reclamaban a readmisión dos represaliados. Oito da mañá, tras comprobar a pechadura patronal da planta, os 4.000 concentrados comezan a marchar cara ao polígono de Caranza.
A cidade queda deserta, pechan os colexios, paran comercios e empresas en solidariedade cos traballadores da Bazán que avanzan pola Avenida das Pías. Os dirixentes de CCOO negocian con Capitanía Marítima para evitar a intervención do exército, mentres a Policía Armada sitúase na estrada de Castilla. E alí son interceptados. Comezan os enfrontamentos. Ás cargas sucédense, os paus e as pedras dos manifestantes e a sinistra orde de disparar dos grises.
Malia os dous traballadores mortos, Amador Rey e Daniel Niebla, e os máis de 40 feridos, a resistencia conseguiu forzar a retirada policial e converter aquel 10 de marzo en motivo de orgullo obreiro fronte á brutalidad do fascismo. Desde 2006, Galicia conmemórao como o Día dá Clase Obreira. Tamén o celebra Fernando Miramontes (A Coruña, 1935), escayolista e dirixente do PC, co regusto amargo dun día que para el tamén supuxo o primeiro paso dun via crucis de detencións, humillacións e torturas.
"Xa me detiveron antes, xa pasara antes tempo en prisión, pero o que pasou logo daquel día foi o peor", recorda o galego, nacido na II República nunha familia de peixeiras da coruñesa Praza de San Agustín. Huérfano de nai desde neno, o pai, escayolista, afiado á CNT, montou un taller en Ferrol no que Fernando empregouse con só 14 anos. A súa militancia rebelde débella a unha anécdota cando se despedía do seu primeiro e único amor: unha guapa moza de Bilbao.
"Foi o meu primeiro ataque de desesperación. Tiña que volverme a Ferrol á mili que non quería a facer. Na estación de Bilbao, cando ía sacarme o billete de tren, un señor con careta de facha de toda a vida díxome: "Son tantas pesetas e tenme que dar vostede o diñeiro xusto". Eu púxenme tolo e veu un garda. Fun a por moedas e cando volvín, ao vendedor tampouco lle servían as moedas que lle dei. Foi a primeira vez que me sentín maltratado, quizais por ser galego".
Intolerante ás inxustizas, coas escasas noticias que chegaban a España sobre a Guerra de Corea, a Miramontes deulle por aprender o comunismo da man dun comisario político da República, Baltasar Goiriz. Xa casado con Josefina, a súa moza bilbaína, estalou a crise dos misiles en Cuba e Fernando, "convencido de que se aveciñaba a III Guerra Mundial", fuxiu a Francia onde foi captado polo aparello do PC.
"No 67, decidín vender todo o que tiña e volvín a España, a traballar co meu pai en Ferrol. Púxenme en contacto cos compañeiros comunistas e fundamos unha célula nova, a maioría con traballadores da Bazán e de Astano. Distribuiamos octavillas, eu encargábame da multicopista da que saía o Mundo Obrero, a nosa bandeira...Era un home feliz pero estaba fichado e, no 70, durante o estado de excepción do Proceso de Burgos, caín".
Pasou cinco meses na prisión da Coruña; máis de dúas semanas en folga de fame, encerrado nunha cela de castigo, cun buraco no chan para facer as súas necesidades, un grifo e un colchón. No ano 70, tras volver á loita sería detido unha vez máis e pasaría dous meses máis no cárcere galego "por nada, por unha tontería", comenta. Non sabía o que lle esperaba cando estalaron os acontecementos do 10 de marzo do 72.
"Eu xa era entón o responsable de Organización do Comité Central do PC en Galicia. A noite do 9, despois de que entrase a policía no astillero, reunímosnos para ver que iamos facer. Decidimos saír a pedir solidariedade cos traballadores da Bazán. Pero non nos deron tempo. Cando nos dispoñiamos a iniciar a marcha, vimos como a xente saía correndo, ensangrentada, despavorida. A cidade quedouse baleira con patrúllas da Policía e a Garda Civil e unha brigada especial que trouxeron de Valladolid".
Miramontes e outros se esconderon. Pero aos 10 días, a Político-Social deu con el na casa dunha irmá da que o sacaron como nunca antes: "Fixéronme o que nunca me fixeron antes. Esnaquizáronme o forro da chaqueta en busca de papeis, rompéronme os meus cigarros, golpeáronme a cara e o estómago e leváronme á comisaría de Ferrol".
A vitoria do silencio
O panorama confirmoulle que as cousas non serían como outras veces. "Había colchones nos corredores, as celas cheas de xente que levaba máis de 10 días alí. Tivéronme sentado nun asento de pedra ata que ás 11 da noite subíronme a interrogar. Había tres ou catro policías novos ata que chego o xefe e dixo: "Ímosnos a tomar un cubalibre; aí tes papel e boli para que escribas a túa historia desde que che fuches a Francia ata hoxe; tes un cuarto de hora".
Pero Fernando non escribiu. "Me esposaron en crequenas para que non puidese levantarme e obrigáronme a camiñar a saltitos. Díxenlles que a miña dignidade de ser humano non me permitía facer o ridículo, así que me levaron ao quirófano. Tombáronme para arriba nunha mesa, coas pernas suxeitas por dous policías e a metade superior do corpo no aire. Un golpeábame cunha toalla na cara, outro me metía a cabeza nunha palangana e un terceiro golpeábame con paus nos pés".
Non recorda Miramontes o tempo que pasou naquela padiola improvisada da comisaría de Ferrol pero si o que ocorreu cando o levantaron: "Perdín o sentido cando me golpearon contra un rallador. Ao espertar un fillo de puta empezou a darme golpes rítmicos na cabeza cos nudillos; cravábanme a punta dun lapicero entre os dedos da man ata que berraba. Xa estaba medio morto cando me baixaron do novo ao sótano agarrándome polas pernas mentres a miña cabeza "pum, pum, pum, pum- ía baixando a golpes os corenta chanzos. Ao chegar ao final escoitei: "Me cago en Deus. Facémoslle igual que a Ruano. Que se vaia a tomar por cu".
Enrique Ruano, estudante de Dereito, faleceu baixo custodia da Brigada Político-Social en 1969. Fernando, aterrorizado, sobreviviu aos tres días de torturas que finalizaron cando un xuíz, que encubriu aos verdugos, envioulle á enfermería do cárcere da Coruña na que pasou meses. Esnaquizado, pero cun sentimento heroico: "Non falei nada de nada; venceunos".
Era a España predemocrática. Durante os tres anos anteriores á morte de Franco, ao dirixente do PC volveron buscarlle unas cantas veces a casa. Tantas que cando vía chegar á policía -conta- "ía a por un abrigo e unhas zapatillas cómodas porque xa sabía o que me esperaba". A penúltima tivo lugar o mesmo día no que foi asasinado Carrero Blanco e daquela ocasión recorda a frase dun dos represores: "Ti tranquilo que nós estamos esperando ordes a ver que facemos coa xente como ti; si botámosche a ría, cunha pedra no pescuezo, como faciamos no 36".
Co final da ditadura, Fernando Miramontes converteuse en primeiro tenente de alcalde da primeira corporación democrática de Ferrol. Nas penúltimas eleccións municipais pechou a lista de Esquerda Unida. Hoxe quéixase: "Eu sigo pagando a miña cota, sigo sendo do PC. Pero, con todo o vivido, me entristece ver como o PC arruinouse el só. Os trapos sucios internos que somos incapaces de lavar en casa, as tarxetas black... Esnaquizáronnos o orgullo noso: a nosa honradez por encima de todo".
10 de marzo de 1972, sete da mañá. Preto de 4.000 traballadores da Bazán de Ferrol reúnense nas portas do astillero. O día anterior, tralo despedimento de nove traballadores polo rexeitamento ao convenio colectivo, a policía do tardofranquismo empregouse a fondo en desaloxar aos 6.000 empregados da Bazán que reclamaban a readmisión dos represaliados. Oito da mañá, tras comprobar a pechadura patronal da planta, os 4.000 concentrados comezan a marchar cara ao polígono de Caranza.
A cidade queda deserta, pechan os colexios, paran comercios e empresas en solidariedade cos traballadores da Bazán que avanzan pola Avenida das Pías. Os dirixentes de CCOO negocian con Capitanía Marítima para evitar a intervención do exército, mentres a Policía Armada sitúase na estrada de Castilla. E alí son interceptados. Comezan os enfrontamentos. Ás cargas sucédense, os paus e as pedras dos manifestantes e a sinistra orde de disparar dos grises.
Malia os dous traballadores mortos, Amador Rey e Daniel Niebla, e os máis de 40 feridos, a resistencia conseguiu forzar a retirada policial e converter aquel 10 de marzo en motivo de orgullo obreiro fronte á brutalidad do fascismo. Desde 2006, Galicia conmemórao como o Día dá Clase Obreira. Tamén o celebra Fernando Miramontes (A Coruña, 1935), escayolista e dirixente do PC, co regusto amargo dun día que para el tamén supuxo o primeiro paso dun via crucis de detencións, humillacións e torturas.
"Xa me detiveron antes, xa pasara antes tempo en prisión, pero o que pasou logo daquel día foi o peor", recorda o galego, nacido na II República nunha familia de peixeiras da coruñesa Praza de San Agustín. Huérfano de nai desde neno, o pai, escayolista, afiado á CNT, montou un taller en Ferrol no que Fernando empregouse con só 14 anos. A súa militancia rebelde débella a unha anécdota cando se despedía do seu primeiro e único amor: unha guapa moza de Bilbao.
"Foi o meu primeiro ataque de desesperación. Tiña que volverme a Ferrol á mili que non quería a facer. Na estación de Bilbao, cando ía sacarme o billete de tren, un señor con careta de facha de toda a vida díxome: "Son tantas pesetas e tenme que dar vostede o diñeiro xusto". Eu púxenme tolo e veu un garda. Fun a por moedas e cando volvín, ao vendedor tampouco lle servían as moedas que lle dei. Foi a primeira vez que me sentín maltratado, quizais por ser galego".
Intolerante ás inxustizas, coas escasas noticias que chegaban a España sobre a Guerra de Corea, a Miramontes deulle por aprender o comunismo da man dun comisario político da República, Baltasar Goiriz. Xa casado con Josefina, a súa moza bilbaína, estalou a crise dos misiles en Cuba e Fernando, "convencido de que se aveciñaba a III Guerra Mundial", fuxiu a Francia onde foi captado polo aparello do PC.
"No 67, decidín vender todo o que tiña e volvín a España, a traballar co meu pai en Ferrol. Púxenme en contacto cos compañeiros comunistas e fundamos unha célula nova, a maioría con traballadores da Bazán e de Astano. Distribuiamos octavillas, eu encargábame da multicopista da que saía o Mundo Obrero, a nosa bandeira...Era un home feliz pero estaba fichado e, no 70, durante o estado de excepción do Proceso de Burgos, caín".
Pasou cinco meses na prisión da Coruña; máis de dúas semanas en folga de fame, encerrado nunha cela de castigo, cun buraco no chan para facer as súas necesidades, un grifo e un colchón. No ano 70, tras volver á loita sería detido unha vez máis e pasaría dous meses máis no cárcere galego "por nada, por unha tontería", comenta. Non sabía o que lle esperaba cando estalaron os acontecementos do 10 de marzo do 72.
"Eu xa era entón o responsable de Organización do Comité Central do PC en Galicia. A noite do 9, despois de que entrase a policía no astillero, reunímosnos para ver que iamos facer. Decidimos saír a pedir solidariedade cos traballadores da Bazán. Pero non nos deron tempo. Cando nos dispoñiamos a iniciar a marcha, vimos como a xente saía correndo, ensangrentada, despavorida. A cidade quedouse baleira con patrúllas da Policía e a Garda Civil e unha brigada especial que trouxeron de Valladolid".
Miramontes e outros se esconderon. Pero aos 10 días, a Político-Social deu con el na casa dunha irmá da que o sacaron como nunca antes: "Fixéronme o que nunca me fixeron antes. Esnaquizáronme o forro da chaqueta en busca de papeis, rompéronme os meus cigarros, golpeáronme a cara e o estómago e leváronme á comisaría de Ferrol".
 |
| Miramontes, no centro, nun das últimas homenaxes aos asasinados o 10M. / FOTO: SUSO PAZOS |
O panorama confirmoulle que as cousas non serían como outras veces. "Había colchones nos corredores, as celas cheas de xente que levaba máis de 10 días alí. Tivéronme sentado nun asento de pedra ata que ás 11 da noite subíronme a interrogar. Había tres ou catro policías novos ata que chego o xefe e dixo: "Ímosnos a tomar un cubalibre; aí tes papel e boli para que escribas a túa historia desde que che fuches a Francia ata hoxe; tes un cuarto de hora".
Pero Fernando non escribiu. "Me esposaron en crequenas para que non puidese levantarme e obrigáronme a camiñar a saltitos. Díxenlles que a miña dignidade de ser humano non me permitía facer o ridículo, así que me levaron ao quirófano. Tombáronme para arriba nunha mesa, coas pernas suxeitas por dous policías e a metade superior do corpo no aire. Un golpeábame cunha toalla na cara, outro me metía a cabeza nunha palangana e un terceiro golpeábame con paus nos pés".
Non recorda Miramontes o tempo que pasou naquela padiola improvisada da comisaría de Ferrol pero si o que ocorreu cando o levantaron: "Perdín o sentido cando me golpearon contra un rallador. Ao espertar un fillo de puta empezou a darme golpes rítmicos na cabeza cos nudillos; cravábanme a punta dun lapicero entre os dedos da man ata que berraba. Xa estaba medio morto cando me baixaron do novo ao sótano agarrándome polas pernas mentres a miña cabeza "pum, pum, pum, pum- ía baixando a golpes os corenta chanzos. Ao chegar ao final escoitei: "Me cago en Deus. Facémoslle igual que a Ruano. Que se vaia a tomar por cu".
Enrique Ruano, estudante de Dereito, faleceu baixo custodia da Brigada Político-Social en 1969. Fernando, aterrorizado, sobreviviu aos tres días de torturas que finalizaron cando un xuíz, que encubriu aos verdugos, envioulle á enfermería do cárcere da Coruña na que pasou meses. Esnaquizado, pero cun sentimento heroico: "Non falei nada de nada; venceunos".
Era a España predemocrática. Durante os tres anos anteriores á morte de Franco, ao dirixente do PC volveron buscarlle unas cantas veces a casa. Tantas que cando vía chegar á policía -conta- "ía a por un abrigo e unhas zapatillas cómodas porque xa sabía o que me esperaba". A penúltima tivo lugar o mesmo día no que foi asasinado Carrero Blanco e daquela ocasión recorda a frase dun dos represores: "Ti tranquilo que nós estamos esperando ordes a ver que facemos coa xente como ti; si botámosche a ría, cunha pedra no pescuezo, como faciamos no 36".
Co final da ditadura, Fernando Miramontes converteuse en primeiro tenente de alcalde da primeira corporación democrática de Ferrol. Nas penúltimas eleccións municipais pechou a lista de Esquerda Unida. Hoxe quéixase: "Eu sigo pagando a miña cota, sigo sendo do PC. Pero, con todo o vivido, me entristece ver como o PC arruinouse el só. Os trapos sucios internos que somos incapaces de lavar en casa, as tarxetas black... Esnaquizáronnos o orgullo noso: a nosa honradez por encima de todo".
