O Alcalde socialisto de Vigo é condenado pola xusticia a derrubala de urxencia pero segue negándose

terça-feira, 30 de dezembro de 2014

Símbolos franquistas sobreviven na biblioteca pública e fontes da Lama

O «víctor» da biblioteca -foto da esquerda- está situado xunto á parte superior
da porta en pleno centro do centro urbano da Lama. Pola súa banda, na fonte de Covelo
-á dereita da imaxe- perviven o xugo e as frechas da Falanxe. cedidas
O alcalde réstalle importancia á súa existencia, sinalando que eses emblemas do antigo réxime non son polémicos
Dous símbolos do réxime franquista sobreviven na fachada dun dos edificios públicos da Lama, neste caso a biblioteca, ademais de en a fonte de Covelo. En ambos os casos, os símbolos deberían ser retirados en aplicación á Lei da Memoria Histórica, que ordena a retirada dos símbolos do antigo réxime dos edificios e propiedades de titularidade pública.
 
No primeiro dos casos, trátase de pedra esculpida, situada na parte superior da fachada da biblioteca sobre a porta. Consiste nun «víctor», un antigo emblema universitario castelán que data de hai séculos, pero que foi reutilizado pola propaganda do réxime franquista que llo apropiou e reconverteuno no «víctor» de «vitoria». Era un exemplo máis da propaganda que recordaba aos españois o triunfo do exército franquista sobre as forzas republicanas na Guerra Civil. Este emblema foi esculpido con profusión por todo o territorio nacional e nalgunhas escolas.
 
O «víctor» da biblioteca -foto da esquerda- está situado xunto á parte superior
da porta en pleno centro do centro urbano da Lama. Pola súa banda, na fonte de Covelo
-á dereita da imaxe- perviven o xugo e as frechas da Falanxe. cedidas
Antiga escola
Segundo sinalaron fontes veciñais, o inmoble actualmente destinado a biblioteca da Lama foi construído durante o goberno de Franco como unha escola. Posteriormente, cambiou de destino e procedeuse á súa reconversión nunha biblioteca.
 
O centro cultural non é o único punto do municipio onde sobrevive simboloxía da ditadura. Na fonte de Covelo, o xugo e as frechas, a marca corporativa da Falanxe, están situadas á vista de todos, xunto a unha inscrición onde se le: «JAM, ano de 1950».
 
Entre os veciños menciónase a existencia doutras insignias nalgúns outros puntos do concello, aínda que non está claro se se atopan en propiedades privadas ou públicas.
 
A pervivencia de símbolos franquistas foi obxecto de debate nalgunhas ocasións no pleno en tempos pasados. Con todo, onte o alcalde, o popular Jorge Canda, restou importancia á súa existencia hoxe en día e afirmou que estes emblemas do antigo réxime non son obxecto de conflito na Lama. Canda admitiu que existen estes restos propagandísticos nalgunhas fontes de pedra do rural. Sobre o víctor da biblioteca, manifestou que tiña as súas dúbidas sobre se se trataba dunha insignia franquista ou non, e que descoñecía se lle afectaba algunha das protección que aplica Patrimonio. «Aquí na Lama non hai ningunha polémica con isto», manifestou.
 
Pola súa banda, o rexedor tamén incidiu en que foi el precisamente o alcalde que executou o cambio dos nomes do rueiro deste municipio. «Os que se sacaron, fíxeno eu». Neste sentido, indicou que renombró Praza dá Pedreira, á principal da localidade, que antes se coñecía como do Generalísimo. Canda tamén engadiu que foi durante o seu goberno cando se cambiou o nome da avenida de José Antonio polo máis neutro de Concello.
 
A maior parte dos emblemas franquistas desapareceron de rueiros e edificios públicos da comarca.

A Comisión pola Memoria Histórica da Coruña censura a ´contradictoria´ actitude do PSOE coruñés

Membros da CRMH tapan un monolito en Alférez Provisional, en 2009. e. v

Traducción Estación Atlántica
La Opinión A Coruña- Redacción | A Coruña 29.12.2014
O PSOE levaba no seu programa electoral de 2011 a "eliminación de todos os símbolos franquistas que perviven na cidade antes de que finalice 2015". Unha promesa que, denuncia a Comisión pola Recuperación dá Memoria Histórica, choca coa súa abstención no pleno no que o Concello, cos únicos votos do PP, aprobou acudirse no recurso promovido polo colectivo contra o mantemento de simboloxía franquista.

"A súa actitude é criticable e contradictoria", censura a Comisión pola Memoria, que contrapone a actitude da agrupación local que preside Mar Barcón coas declaracións do líder galego, Gómez Besteiro, que abogaba por tipificar como delito no réxime penal a apología do franquismo.

A Comisión critica ao PP por acudirse en contra do recurso en lugar de cumprir a lei.

Mercedes Núñez, a galega que se salvou do crematorio nazi

 
Os campos nazis tiveron vítimas galegas. Unha delas foi Mercedes Núñez, que se salvou do exterminio e chegou a crear unha lista sobre galegos deportados. Conversamos co seu fillo sobre unha historia que estremece

domingo, 28 de dezembro de 2014

Francisco Carballo, sempre no corazón

 
Na Galipedia
Foi un dos fundadores do semanario A Nosa Terra en 1977 e un colaborador constante. Ten colaboracións en A Trabe de Ouro e Encrucillada.

Presentouse como candidato ao senado polo BNPG nas eleccións de 1979. En 1981 foi condenado a seis meses e un día de prisión menor e a 20.000 pesetas de multa por calumnias á policía no libro Historia de Galicia.

Desde que se xubilou viviu no Morrazo
 

Video sobre Francisco Carballo proxectado en Maceda, durante a Homenaxe celebrada o 27 de decembro de 2014

sábado, 27 de dezembro de 2014

Homenaxe aos que defenderon a liberdade. Marín decembro 2014



 

Axenda de Marín 27/12/14

Acto: Homenaxe aos que defenderon a liberdade
Día: 31 de decembro
Hora: 13h
Lugar: Paseo Marítimo "Antonio Blanco"
Organiza: Asociación Recuperación da Memoria Histórica de Marín
 
O vindeiro mércores 31 de decembro, ás 13 horas no Paseo Marítimo "Antonio Blanco", terá lugar o acto anual da Asociación pola Recuperación da Memoria Histórica de Marín en lembranza das persoas "que defenderon a liberdade".
 
Intervirá o profesor Iago Santos Castroviejo, contarase coas actuacións do cantautor Samu Acuña e do gaiteiro Felipe Rea e farase a ofrenda floral en homenaxe e recordo dos veciños vítimas do chamado Alzamento Nacional, que tratou de desmantelar o sistema democrático iniciado coa 2ª República.
 
Amparándose nuns ilegais Tribunais Militares, ditan sentenza baixo o réxime dos Bandos declaratorios do Estado de Guerra; na vila de Marín, o alcalde e directivos das organizacións sindicais, coñecido o propósito das autoridades militares, constitúense en Comité de Guerra con activa participación de todos os procesados:
 
-Antonio Blanco Solla, alcalde socialista
-Amando Iglesias Pérez, presidente da Sociedade de Mariñeiros,
-Santiago Ramos Ramos, presidente da Sociedade de Canteiros,
-Albino Agraso Santamaría, impulsor das Xuventudes Socialistas en Seixo,
-Bernardino de la Torre Fernández e
-Demetrio Lorenzo Ordóñez, funcionarios do concello, foron condenados como responsables dun delito de rebelión militar á pena de morte .
 
No folio 233 obra dilixencia da execución da sentenza, que literalmente di:



"EJECUCIÓN DE LAS PENAS DE MUERTE. En Pontevedra a treinta y uno de diciembre de mil novecientos treinta y seis S.S.ª, por ante mi, secretario, dispuso hacer constar por la presente a las diecisiete horas treinta minutos del día de hoy fueron conducidos los reos, desde el piso bajo del cuartelillo de la Guardia Cívica de esta plaza, donde se hallaban en capilla, al kilómetro uno de la Avenida del Uruguay (Monteporreiro), donde se encontraban formadas las fuerzas con arreglo a lo dispuesto por Excmo.Sr.Gobernador Militar de esta Plaza, acompañando a los reos su defensor, el Alférez de Complemento de Artillería D.Juan José Astor García de Medrano. Colocados los reos en dicho lugar frente al piquete, fue dada la orden de fuego, quedando ejecutada la sentencia, según manifestó el médico D. Francisco Ogando Soto, quien reconoció los cuerpos de los ejecutados y certificó sus defunciones."

 
Dende a Asociación pola da Recuperación da Memoria Histórica de Marín queremos render homenaxe aos marinenses executados por defender as liberdades e mellorar as condicións de vida da clase traballadora, como os mariñeiros:

-Amable Soto González
-Manuel García González (Apache)
-Eugenio Dopazo Calviño
-Daniel Pereira Figueroa
-Manuel Gil García
-José Barreiro Núñez
-Ignacio Domínguez Abal
-Eugenio González Veiga
-Juan Domínguez Tourón
-Santiago García Area

Que forman parte do colectivo máis numeroso e perseguido da nosa vila, sufrindo directa e cruelmente as consecuencias do Golpe Militar.
 

Video sobre o Golpe de Estado de 1936 no concello de Marín. Algunhas das persoas, homes e mulleres, que sufriron represión

quarta-feira, 24 de dezembro de 2014

As Mulleres da Illa e do Upo Mendi

Barco prisión Upo Mendi, fondeado perto de San Simón
Luís Bará en: non des a esquecemento 21/12/14
Para Olga Nogueira, neta de Florinda, que amasaba empanadas de xoubas para os presos do Lazareto e do Upo Mendi   
 
O 21 de outubro de 1938 o barco prisión Upo Mendi ficou fondeado na enseada de San Simón, entre as illas e o lugar da Portela (Redondela). A bordo do barco, case mil presos bascos, cántabros e asturianos malvivían amontoados, sometidos a unhas condicións infrahumanas, comestos pola fame, as pulgas, o frío e a distancia... Na intemperie absoluta, rodeados daquel mar cheo de beleza e de fulgor.
 
Aquela tortura non era igual para todos. Na illa e no barco había presos cuxas familias podían encargar a comida e outras atencións. E había quen non tiña nada, nin o agarimo dos seus, nin o amor dunha nai ou dunha compañeira, nin sequera bágoas para chorar a soidade e o desamparo. Só aquela escuridade, aquela morte en vida, aquel silencio, aquel mar, aquela amargura que o invadía todo.
 
Ata que chegaron elas. Mulleres xenerosas, valentes e solidarias. Ducias de mulleres de Redondela, A Portela, Cesantes e outros lugares da ría, que compuxeron escenas que merecen un lugar de honra no memorial da dignidade, nas páxinas de ouro da Galiza resistente, da Galiza combatente. Mulleres que amasaban bolos de pan e empanadas de xoubas sen pedir nada a cambio. Mulleres que facían potas de cocido que os presos quentaban con velas en botes de pementos morróns. Mulleres que ían camiñando até A Portela a recoller as bolsas de roupa suxa e as devolvían na data acordaba. Mulleres que desfacían as sabas para facer roupa interior e camisas para levarlles aos presos do Upo Mendi. Mulleres que cosían mensaxes nos dobrados da roupa, palabras de agarimo e de alento que eran pequenos lampos de vida no medio daquel horror.
 
Contan as protagonistas desta historia fermosa que fora Faustino da Portela, un mariñeiro humilde, quen tecera aquela rede solidaria. Unha rede que coseron, fío a fío, man a man, mulleres de Cesantes, da Portela e de Redondela, como as fillas de Faustino, como as irmás Josefa e Carmen Rodríguez Esteiro, e Carmen Fernández Domínguez, e Teresa Justo Otero, e Cándida Esteiro, e Filomena Míguez Blanco, e Carmen Crespo Rodríguez, e Serafina Bouzón, e Ceferina Docampo, e Candelaria Araújo, e Narcisa “A Monxa”, e Rosa do Louro, e Lola e María da Vila, e Candelaria, e Gina, e Maruja A Chiquiña, e a nai de Felicitas, e Lourdes ... e Florinda que amasaba empanadas de xoubas para os presos, e Salud, que casou cun bilbaíno...
 
Todas elas, e moitas máis cuxos nomes se perderon nas tebras do tempo, compuxeron unha historia chea de beleza, de grandeza e de heroísmo. A crónica de como, no medio da devastación e do terror, había homes e mulleres que se mantiveron en pé, que se arriscaron, e que tiveron coraxe para levarlle roupa e alimento e agarimo a quen máis o necesitaba.
 
PD Os nomes das mulleres que aparecen citados neste artigo foron extraídos do libro Redondela, crónica dun tempo pasado (Edicións do Castro, 2002), de Gonzalo Amoedo, e do artigo “Unha pequena homenaxe ás lavandeiras de Redondela durante a guerra civil”, de Carlos Antuña Souto. En marzo de 1995 a Asociación de Mulleres Xanela organizou en Redondela unha homenaxe ás mulleres da Illa e do Upo Mendi.

domingo, 21 de dezembro de 2014

Vigo y la Segunda Guerra Mundial (I). Vigo y su colonia alemana durante la Segunda Guerra Mundial

 
Vigo y la Segunda Guerra Mundial (I). Vigo y su colonia alemana durante la Segunda Guerra Mundial de Antonio Giráldez Lomba
Instituto de Estudios Vigueses
 
Traducción Estación Atlántica
Este libro reconstrúe como se viviron en Vigo os momentos previos á "2ª Guerra Mundial", como repercutiu o desenvolvemento desta na nosa economía local e que papel xogou a colonia alemá establecida en Vigo; á vez que analiza a importancia da nosa cidade na guerra económica do wólfram, destacándose o papel de Vigo na ruta deste valioso mineral desde que saía das zonas mineras ata que chegaba, tanto o wólfram declarado como o non declarado, a mans inglesas ou alemás. Os Cables Inglés e Alemán, e o Colexio Alemán, teñen o seu propio capítulo, téndose en conta o seu interese local e como a "pre-guerra", a guerra e a posguerra mundial influíron neles. Finalmente, o noso porto e as posibilidades da nosa ciuddad e as súas alrededores ofreceron para poñerse a salvo do conflito bélico e do seu desenlace ocupan capítulo separadamente nesta obra.

Os entresijos da guerra entre as potencias aliadas e as do Eixe en Vigo, cidade rica en historias durante a gran contenda polo papel crucial que xogou o seu porto e o arraigue local das colonias alemá e inglesa, quedan ao descuberto. Sen sombras. Sobre os seus segredos esquecidos, claves e capítulos máis sorprendentes arroxa luz o Instituto de Estudos Vigueses (IEV) co seu último libro, Vigo e a súa colonia alemá durante a Segunda Guerra Mundial, obra do historiador Antonio Giráldez Lomba. O seu volume é o primeiro da trilogía "Vigo y la Segunda Guerra Mundial", que se estrea este ano coincidindo co 75 aniversario do estallido daquela debacle bélica; e continuará, nos próximos, impulsada por Giráldez Lomba e o ex presidente do IEV e recoñecido investigador e autor, José A. Martín Curty.

O libro presentouse o 10 de outubro do 2014 no Salón Regio do Círculo Mercantil ante un nutrido público formado por apaixonados da Historia contemporánea e ata descendientes da colonia germana e inglesa do Vigo da primeira metade do século XX. Á mesa sentábase tamén o presidente de Estudos Vigueses, o historiador Juan Carlos Abad. Durante a cita trazouse un breve repaso ao contido da publicación, que abarca desde os tempos previos a 1939, cando as tropas do III Reich avanzaron sobre Polonia, aos anos que seguiron á contenda. O importante rol dos peiraos olívicos no tráfico de wolfram ou o Colexio Alemán merecen tamén unha atención especial no volume.

Para alumar Vigo e a súa colonia alemá durante a Segunda Guerra Mundial, Giráldez Lomba hase zambullido en bibliotecas, arquivos persoais, británicos e alemáns, unha extensísima bibliografías... E o testemuño das familias que viviron o desenvolvemento da gran contenda na cidade. O volume repasa tamén o complexo papel dos cables de telégrafo inglés e alemán en Vigo, o Eastern Telegraph e o Deustch Atlantische. Como afectou a guerra á industria e a actividade pesquera local, que non logrou escapar do terrible influxo do conflito bélico, é outro punto no que centra a súa atención Giráldez Lomba.

O Faro de Vigo

Así era a ´embaixada´ nazi en Vigo

Os longos tentáculos da Segunda Guerra Mundial alcanzaron tamén a Vigo. Cunha nutrida colonia de 200 germanos ben asentada -dotada dun "Fogar" e "Colexio Alemán"-, o seu enclave estratéxico como porto de acceso ao Atlántico e a proximidade a minas de wolfram, a urbe olívica viviu de cerca os avatares da gran contenda entre o Eixe e os Aliados. O historiador Antonio Giráldez Lomba analiza en detalle ese episodio da crónica local no novo libro de Estudos Vigueses: "Vigo e a súa colonia alemá durante a Segunda Guerra Mundial".

Noventa e sete días antes de que as tropas do III Reich avanzasen sobre Polonia no que resultou o primeiro compás da Segunda Guerra Mundial, as tropas nazis despregaban todo o seu boato militar nas rúas de Vigo. Ao filo do mediodía do venres 26 de maio de 1939, baixo un ceo asaeteado con lumes artificiais e o frío restallar metálico das fanfarrias, preto de 5.000 soldados da "Legión Cóndor" desfilaron cara ao porto para partir rumbo ás costas germanas. Á cabeza da marcha: unha bandeira coa cruz gamada e outra de España. Cinco transatlánticos -o Wilhelm Gustloff, Deutsche, Stuttgart, Sierra Córdoba e Robert Ley, enumeran as crónicas da época- esperaban a súa embarque fondeados na ría. A eles sumouse, entre outros, o xeneral Antonio Aranda, invitado polo goberno de Hitler. Miles de curiosos contemplaron o paso da soldadesca apostados na contorna do Berbés ou ás portas do Hotel Continental, onde se hospedaba Aranda con cargos e oficiais do réxime.

O embarque da "Legión Cóndor" en Vigo é só un exemplo da clara pegada que imprimiu o conflito na cidade antes, durante e logo de devastar Europa. O historiador Antonio Giráldez Lomba relata e despexa dúbidas sobre esa "pisada" no seu libro Vigo e a súa colonia alemá durante a Segunda Guerra Mundial, a última obra publicada polo Instituto de Estudos Vigueses e primeira entrega da trilogía Vigo y la Segunda Guerra Mundial, na que tamén traballa José Antonio Martín Curty. Da economía á sociedade, a política ou ata o lecer, poucas facetas da vida do Vigo de finais dos anos 30 e principios dos 40 mantivéronse á marxe da contenda.

Unha das cuestións nas que centra a súa lupa Giráldez Lomba é como viviu Vigo os inicios da Segunda Guerra Mundial. "Hai algúns erros sobre o que se comenta daquela época; un exemplo é que a xente confundía os buques mercantes cos submarinos", explica o historiador antes de dimensionar a notable afluencia de navíos de bandeira germana nas Rías Baixas. No seu libro, explícase, por exemplo, que tralo estallido da contenda, durante a campaña de Polonia, o 10% dos cargueros alemáns -petroleros, a maioría- buscou refuxio na ensenada de Vigo. Un exemplo é o Bessel, que ata 1942 apoiou á Armada do III Reich para abastecer aos submarinos que surcaban a ría. Nese punto Giráldez desmonta outro mito: "Non se detiñan a dar descanso aos seus tripulaciones, só parábanse para encher combustible e repoñer víveres". Como denunciaba o Consulado Británico na cidade, a urbe non xogaba entón un papel neutral na guerra.

Importante tamén foi o papel que desempeñou Vigo no comercio de wolfram desde España cara aos países en lid. O legal, suxeito ás leis que obrigaban a un reparto equitativo; e o clandestino, propiciado polas cantidades ingentes do mineral que demandaban os estados para blindar os seus proxectís. Malia a rigorosa vixilancia da Embaixada Británica e as súas frecuentes queixas ao Ministerio de Asuntos Exteriores, das minas de Beariz, Varilongo ou Fontao partían camións de patacas ou viño con cargamentos ocultos de wolfram para embarcar en Bouzas, Rande ou o porto de Vigo. Dos seus peiraos partía nas bodegas de barcos de pesca rumbo ás costas da Francia ocupada polas forzas do Eixe. "Había barcos a soldo da Armada alemá para levar wolfram e outros traballaban como espías para os ingleses", apunta Giráldez Lomba, que no seu libro Vigo e a súa colonia alemá durante a Segunda Guerra Alemá analiza tamén a influencia de Inglaterra nese mercado clandestino. "Tiña que facerse baixo corda por que Inglaterra tiña unha capacidade de presión xa que a súa flota podía impoñer o bloqueo ao combustible", reflexiona o historiador.

Afundidos no Gran Sol

O tráfico de tugsteno non foi o único efecto do conflito sobre a economía viguesa. "Dunha forma especial víronse afectados os sectores pesquero e conservero"-revela Giráldez Lomba- "Os principais caladeros da flota de altura, os bancos do Gran Sol, estaban ameazados pola batalla do Atlántico que libraban Alemania e Gran Bretaña". A flota de arrastre galega topouse así con que os seus principais bancos para captúra da merluza e pescadilla convertéronse -por obra e graza da Segunda Guerra Mundial, desde setembro do 39- no escenario dun duelo colosal entre a Kriegsmarine germana e a Royal Navy británica. As accións dos submarinos e avións alemáns condenaron a barcos con base en Vigo, vestindo o loito a familias de pescadores e armadores locais. Malia ese negro e inhumano telón de fondo, os gransoleros tamén escribiron pasajes heroicos. "Algúns daqueles marineros salvaron busques e vidas dos países en guerra ao remolcar buques en apertos ou recoller náufragos dun ou outro bando", relata o historiador de Estudos Vigueses. Outra consecuencia para os marineros foi a dificultade para abastecerse de combustible, redes e hoxalata, materiais dos que España era deficitaria.

Como un gran seísmo alleo ás fronteiras, o éxito do Partido Nacionalsocialista Obreiro (NSDAP) en 1933 e a encarnizada guerra do Eixe contra os Aliados convulsionó Vigo cunha forza moito maior que a doutras urbes do Norte peninsular. A razón? A importante colonia alemá asentada na cidade: numerosa, con preto de 200 persoas durante os anos que durou a contenda; e ben cohesionada coa sociedade olívica. Catro décadas antes de que Adolf Hitler alzásese co poder en Berlín, en 1896 a Deutsch Atlantische Telegraphengesellchaft (o "Cable Alemán") abría en Vigo unha sucursal que non pechou ata 1969, xa baixo control de Inglaterra. Aos germanos que recalaron en Vigo para empregarse en "o cable" a principios do século XX seguiulles moi pronto os atraídos pola ruta marítima con Hamburgo ou o atractivo da industria local. En pouco tempo polas rúas da cidade podíanse atopar consignatarios, empresarios, fabricantes de tintas, compostos eléctricos ou ortopédicos, enxeñeiros, prósperos comerciantes... con pasaporte germano. O ascenso fulminante do NSDAP en Alemania e o seu afinidad coa ditadura de Franco favoreceu o caldo de cultivo ideal para que se adherisen ao Partido Nazi. Así, e malia os preto de 3.000 quilómetros que distan entre Vigo e Berlín, en travesías tan céntricas como Príncipe podía verse hondear bandeiras coa cruz gamada ou os saúdos a man alzada.

O Colexio Alemán

Nese contexto, Giráldez Lomba recorda no seu ensaio como ao cónsul alemán en Vigo, Richard Kindling, "como representante do Estado alemán, non lle quedou máis remedio que crear unha sección local das 'Mocidades Hitlerianas' no Colexio Alemán de Vigo". "O propio director do centro -fundado anos antes da guerra e que permaneceu aberto ata 1976- non se librou de vestir o uniforme nazi e animar aos seus alumnos para que fixesen ben o seu saúdo", relata o historiador de Estudos Vigueses. Xa antes da invasión de Polonia e o estallido da Segunda Guerra Mundial, as seccións xuvenís de Falange e as Mocidades Hitlerianas compartían desfiles ou organizaban excursións conxuntas ás Cíes. O vínculo chegou a ser tan estreito que na cartelera do Teatro García Barbón incluíronse cintas como O triunfo nazi en Alemania.

Malia esa atmosfera e a afinidad entre o réxime alemán e o franquista, o autor de Vigo e a súa colonia alemá asegura que a maioría dos xudeus lograban escapar sen dificultades a Portugal. En ocasións lográbano sen que a policía española esforzásese por impedilo. "Hai casos de persoas con apelidos evidentemente xudeus aos que anotaban como apátridas", apunta Giráldez Lomba. Si esa "laxitud" foi a norma xeral, non foi desde logo a única. O experto recoñece que algúns axentes de Vigo si colaboraban na cruel misión da Gestapo, a policía secreta da Alemania nazi dirixida por Reinhard Heydrich. "Coñécense rutas para cruzar a fronteira ou ata dun taxista que trasladaba aos xudeus desde a estación de tren ou en embarcadoiros de Redondela", apunta Giráldez Lomba. Casos hai tamén de perseguidos que lograron esquivar o cárcere grazas á colaboración de empresarios germanos afincados en Vigo. A mesma actitude "laxa" mantivo a policía cos alemáns que fuxían en 1945, tras desmoronarse o III Reich.

O Faro de Vigo
 


 "Legión Cóndor" en Vigo

Cazarabet conversa con... Francisco Xavier Redondo Abal, autor de "Bibliotecarias e bibliotecarios infames"

 
La Librería de Cazarabet:
En edicións Laiovento atoparedes este libro que nos dará unha magnífica lección de Historia. De Historia necesaria, contemporánea e esquecida. Desa Historia que agardan e procuran que ninguén saiba.

Falamos de "Bibliotecarias e bibliotecarios infames" de Francisco Xavier Redondo Abal. 8 exemplos onde a maioría son mulleres. Persoas que traballaban a prol do libro e da lectura, da igualdade, da xustiza social. Eran arquveir@s e bibliotecari@s. Persoas anónimas que foron xulgadas e castigadas por crer. Por saber. Pola Cultura. Esa cultura que aínda hoxe adoece no noso país. Unha Cultura que aínda non chegou. As súas voces, as súas teimas, as súas inquedanzas e o seu latrocinio son recollidas polo autor para formarnos e informarnos, nunha xusta compilación histórica de danos e prexuízos que aínda hoxe a sociedade actual, galega e española, tende a esquecer. Ou pretende que esquezamos. Silenciarnos como silenciaron a estes traballadores do ben común. Porque detrás hai libros. E os libros, como ben sabedes, son perigosos. Son "inimigos de España, e por tanto deben queimarse". Que gran poder que teñen, os libros! Así que se os libros teñen tanto poder, pensade o poder que terán as persoas que están detrás deles. E non, non falamos dos seus autores e autoras, falamos de quen os custodia, de quen os dá a coñecer, de quen os propaga. Que perigo! "O segredo da liberdade radica en educar as persoas, mentres que o segredo da tiranía está en mantelas ignorantes". Maximilien Robespierre (1758-1794)

Con motivo de la Fiesta del Libro se celebró un auto de fe en el patio de la Universidad Central, pronunciando el catedrático Antonio Luna las siguientes palabras: "Para edificar a España una, grande y libre, condenamos al fuego los libros separatistas, los liberales, los marxistas, los de la leyenda negra, los anticatólicos, los del romanticismo enfermizo, los pesimistas, los pornográficos, los de un modernísimo extravagante, los cursis, los cobardes, los seudocientificos, los textos malos y los periódicos chabacanos. E incluimos en nuestro índice a Sabino Arana, Juan Jacobo Rousseau, Carlos Marx, Voltaire, Lamartine, Máximo Gorki, Remarque, Freud y al Heraldo de Madrid" Xornal Ya (Madrid), 2 de maio de 1939.


Cazarabet conversa con... Francisco Xavier Redondo Abal:
Traducción Estación Atlántica
 
-Francisco, estamos ante un libro que reivindica a memoria dunha especie de "gardiáns da cultura e as lecturas" que foron represaliados?

-Estamos ante un estudo que si fai un exercicio de memoria e ao tempo pretende reivindicar e reparar os nomes dos perseguidos e os esquecidos, daqueles que traballando en bibliotecas, arquivos e museos arqueológicos non fixeron máis que procurar o ben común a través da difusión do libro e da cultura en xeral. Falamos de homes e mulleres que traballaban en silencio, con profesionalidad, que non buscaban o premio, a fama ou a notoriedade. Tratamos de auténticos patriotas, no sentido de que perseguían a solidariedade, a fraternidad, a xustiza social, a igualdade de oportunidades, o coñecemento e progreso para todos. E fixérono usando como ferramentas o libro e o ensino e aproveitando a oportunidade que por primeira vez en toda a nosa historia brindáballes un Estado, o republicano, que fixo seu unha cuestión primordial: erradicar o analfabetismo que segundo o Censo de 1930 afectaba a case a metade da poboación española. Aqueles homes e mulleres que poñían unha orde fértil nas bibliotecas e os arquivos eran, en efecto, os gardiáns da cultura, si, pero sobre todo eran os responsables de que aquelas lecturas custodiadas neses centros puidesen chegar a todos os sectores da poboación, independientemente da súa status social, o seu xénero ou o seu lugar de residencia. Aqueles represaliados por defender a cultura non foron heroes. Simplemente actuaron e traballaron en consecuencia coa súa profesión: socializaron a lectura porque pensaban que o libro era un arma invencible de solidariedade e progreso social. No meu ensaio procuro recuperar aqueles nomes injustamente esquecidos. Precisamente comezo o estudo recollendo unhas palabras de Teresa Andrés, unha bibliotecaria excepcional que faleceu exiliada en París en 1947, e que nun momento dado pronunciou as seguintes palabras: "Enterrounos o esquecemento. Parecía que non falaban de nós porque non lles deixaban e era, simplemente, que nos esqueceron". Pois para que non os esquezan escribín este libro.

-Sempre se falou máis doutros colectivos como do de mestres e mestras que, tamén defendendo a cultura desde o ensino foron represaliados... eu, personalmente, descoñecía un pouco máis a historia que rodeaba aos bibliotecarios e bibliotecarias... Cóntanos, o propósito era xerar , entre este colectivo, medo para que non se atrevesen a ter entre os seus estanterías, a facilitar lecturas ás xentes que resultasen "como comprometidas para o réxime ditatorial, neste caso, franquista"?

-Os avances en materia biblioteconómica aparecidos durante a etapa republicana foron espectaculares. Non só se renovaron os vellos fondos bibliográficos das bibliotecas senón que se xeneralizou o acceso ás mesmas e impulsouse o préstamo a domicilio. A depuración de bibliotecarios e bibliotecarias foi un aviso a navegantes: trala vitoria franquista xa non había sitio para a innovación e moito menos para a difusión e propagación do libro. A censura campou ás súas anchas e todos quedaron advertidos de que no Novo Estado o prioritario estaba intimamente ligado ao nacional-catolicismo. Saírse dese renglón supoñía o castigo e o descrédito. Moitos libros foron prohibidos, xa polo seu temática ou por quen fose o seu autor. Ata Platón foi mal visto polas novas autoridades que "coñecían" que era o autor dun exemplar titulado A República. Pode soar de broma pero é a triste realidade. Pero, ademais, hai que sinalar que na depuración franquista prevalece un evidente compoñente ideolóxico de corte fascista e represivo. A iso hai que engadir que os sublevados sempre entenderon a cultura como o paradigma de todos os males que "ameazaban" a España: as universidades, os ateneos, os intelectuais, a Institución Libre do Ensino, os mestres, os bibliotecarios... todos conformaban a "anti-España" e todos eles debían ser combatidos. Ata pola forza das armas.

-Creo polo que lin que chegaron a crear un réxime de terror en torno ás lectura... entón, como se podían educar mentes e "almas" libres?

sexta-feira, 19 de dezembro de 2014

"En Marín hai unha parte da nosa historia, a que ten que ver co pobo, completamente anulada"

 
Praza.gal - Marcos Pérez Pena 18/12/14
Neste 2014 celébrase o centenario da creación da Unión de Pescadores A Alianza Mariñeira, un sindicato mariñeiro de Marín, con gran actividade nos anos 10 e 20 do século pasado e cuxos dirixentes sufriron, nalgúns casos, unha forte represión a partir de 1936. Este venres a Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica de Marín organiza unha charla sobre a Alianza Mariñeira, que será impartida polo investigador Celso Milleiro Sánchez, a partir das 20 horas na Biblioteca municipal. A Asociación busca con este acto "lembrar os veciños da vila vítimas do Levantamento Militar" e "especialmente os mariñeiros que loitaron dentro das organizacións por mellorar as súas condicións de vida", sendo este colectivo "o máis perseguido e represaliado".
 
En que contexto nace este sindicato e cal foi a súa actividade e implantación?
Este sindicato xogou un papel importante nos anos 10 e 20 do século pasado. Créase en 1914, no contexto da Primeira Guerra Mundial, nun momento en que a flota de arrastre de Marín chegaba ata as augas de Portugal, grazas ao novo motor de explosión. A Alianza Mariñeira pertencía á Federación Obreira, da UGT. En Marín hai unha parte da nosa historia, sobre todo a que ten que ver co pobo, a nivel político ou sindical, que está completamente anulada. Non hai información de ningún tipo, e por exemplo sobre este sindicato non hai xa arquivos, toda a información que temos tivemos que obtela a partir da prensa da época.
 
Foi especialmente sinalada a folga de 1915, non si?
A folga de 1915 foi unha das máis importantes que tiveron lugar na historia de Marín, unha folga de case cinco meses e cun ambiente case de guerra civil entre os mariñeiros e os maquinistas, apoiados polos armadores. Hai disparos, bombas, intervencións da garda civil e da cabalería, bloqueos do concello, ameazas de bombardear a vila por un barco da Armada... Mesmo chegan xornalistas de todo o Estado a cubrir os acontecementos e os dirixentes sindicais máis importantes foron detidos. Tamén viaxou a Marín Pablo Iglesias e presentou varias iniciativas no Congreso a raíz da folga.
 
Que papel xogaba a muller?
A muller xogou un papel moi destacado nas xuntanzas e nas actividades das organizacións obreiras e mariñeiras. Hai unha sociedade de conserveiras moi relevante, El Porvenir de la Mujer, que se implica moito nesta folga. De feito, un dos acordos aos que se chega no remate da folga é a reincorporación aos seus traballos das mulleres que foran despedidas das empresas conserveiras por  apoiar o paro. Hai mulleres detidas tamén, a prensa fala de mulleres que se enfrontan á garda civil...
 
Que outras accións levou a cabo a Alianza Mariñeira?
Eu destacaría a súa oposición á polígono de tiro, unhas mobilizacións nas que tamén participan outros sindicatos obreiros. Este polígono, que estaba no lugar que despois ocupou a Escola Naval, era apoiado pola burguesía e o comercio de Marín, que chegou a organizar unha manifestación ao seu favor, á que acudiron 300 persoas. A Alianza Mariñeira tamén se mobilizou a favor da lonxa pública da vila, organizando unha manifestación en Pontevedra con máis de 3.000 persoas.
 
Nos anos seguintes, a actividade da sociedade decaeu?
Si, en realidade a sociedade tivo uns vinte anos de vida. A partir dos anos vinte entra nunha crise interna, primeiro por mor da ditadura de Primo de Rivera, pero sobre todo polo crecemento do sindicalismo anarquista entre os mariñeiros, pola actividade da CNT. En 1930 créase o Sindicato da Industria Pesqueira, que era un dos sindicatos máis importantes de Galicia, con 1.500 afiliados só en Marín.
 
Como afecta aos mariñeiros e aos representantes do sindicato a represión franquista a partir de 1936?
Algúns dos dirixentes da primeira época morreron antes de 1936, pero outros, como Román Landín ou Urbano Mallo, entraron no sindicato anarquista que che comentaba antes, e polo tanto foron perseguidos moi intensamente. Mallo estivo fuxido no monte durante tres anos e ao acabar a guerra entregouse e foi pechado no cárcere, o mesmo que Landín.
 
A represión fascista en Marín, en xeral, foi especialmente dura?
Houbo moitos consellos de guerra e xuízos, que afectan a uns 200 veciños, con varias condenas a morte, unhas 30. Xunto coas cidades galegas Marín era probablemente o lugar de Galicia onde o movemento obreiro estaba máis establecido e era máis forte, con sindicatos máis activos. Iso nótase moito cando chega a República. Por exemplo, nas eleccións municipais de 1931 en Marín gaña unha conxunción de republicanos, socialistas e agraristas. A partir de 1936 é moi perseguido o sindicalismo uxetista e anarquista. Ademais, por ser Marín un porto da Armada, houbo moitos mariñeiros de Marín que loitaron na guerra no bando republicano. E no Baleares, igualmente, morreu moita xente de Marín.

quinta-feira, 18 de dezembro de 2014

Audio. "Cela no tempo de silencio: xenealoxía da república das letras no primeiro franquismo" de Alejandro Alonso

 
Proxecto Nomes e Voces 17/12/14
Xa se pode escoitar (e/ou descargar) a conferencia "Cela no tempo de silencio: xenealoxía da república das letras no primeiro franquismo" que dispensou o profesor do The Graduate Center da City University of New York, Alejandro Alonso, dentro do Ciclo "Pasados incómodos: guerra, memoria e historia", organizada por Histagra o 18 de decembro de 2014 na Facultade de Xeografía e Historia.

 

terça-feira, 16 de dezembro de 2014

Centenario da Alianza Mariñeira de Marín

 
A Asociacion para a Recuperación da Memoria Histórica de Marín, chegado o mes de decembro, homenaxea e recorda aos veciños da vila, vítimas do Levantamento Militar que tivo como primordial obxectivo desmantelar o Réxime Democrático iniciado coa 2ª República.
 
Coincidindo este ano o Centenario da Unión de Pescadores A Alianza Mariñeira 1914-2014, queremos adicar aos mariñeiros da nosa vila que loitaron dentro das organizacións por mellorar as súas condicións de vida sendo este colectivo o mais perseguido e represaliado.

O vindeiro venres 19 de decembro, a Asociación organiza unha charla-coloquio a cargo do investigador marinense Celso Milleiro que analizará a evolución do asociacionismo do mar dende finais do século xlx en Marín.

A Alianza Mariñeira tivo o seu domicilio en Marín na rúa de Riestra nº 14 (rúa da Ponte) e o seu primeiro presidente foi Alejandro de los Santos Zapatero e a primeira Comisión Organizadora está formada por Andrés Iglesias Otero, José Rodríguez e Laureano Arosa.

segunda-feira, 15 de dezembro de 2014

A CRMH da Coruña celebra a súa X aniversario

 
Traducción Estación Atlántica
A asociación prepara unha denuncia ante o Valedor do Pobo polo "incumplimiento" da lei que regula a memoria histórica polo PP
 
EFE | A Coruña 10.12.2014
A Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica (CRMH) da Coruña cumpre 10 anos e por iso está preparando diversas iniciativas, entre elas unha denuncia ante o Valedor do Pobo polo "incumplimiento" da lei que regula a memoria histórica polo PP ou a petición de derrogación da Lei de Amnistía.
 
A asociación abordou estas medidas, en coincidencia hoxe co Día Internacional dos Dereitos Humanos, nun acto no que participaron os tres presidentes que ha ter nesta década: Beatriz Gómez Amigo, Manuel Monge González e o actual presidente, Fernando Souto Suárez.
 
Para o próximo ano e con motivo do seu décimo aniversario, a CRMH contempla a posibilidade de iniciar unha campaña de afiliación co obxectivo de alcanzar os 300 socios, pois actualmente hai máis de 225 asociados; organizar unha comida a segunda quincena de xaneiro; e publicar Cadernos Republicanos nº 4, que podería presentarse con motivo do Día da República 2015.
 
 Ademais, segundo informa nun comunicado, prevé escribir ao Valedor do Pobo denunciando o "incumplimiento" polo Goberno municipal do PP da Lei de Memoria Histórica e do acordo plenario para a eliminación da simboloxía franquista.
 
 Tamén escribirá a todos os grupos políticos do Estado, a través da Iniciativa Galega pola Memoria -coordinadora galega de grupos memorialistas-, para que inclúan nos seus programas electorais a derrogación da Lei de Amnistía ou a supresión da simboloxía franquista.

Cine e charlas no programa de memoria histórica de Cuntis

Traducción Estación Atlántica
Faro de Vigo 11.12.2014
A biblioteca municipal "Roberto Blanco Torres" de Cuntis acolleu este sábado a proxección do documental "A volta dous nove". Trátase dunha peza de Antonio Caeiro sobre o proceso de recuperación da memoria histórica. Ao acabar a proxección celebrarase unha mesa redonda coa documentalista Margarita Teijeiro e o propio Antonio Caeiro.
 
Dentro das actividades, o mércores 17 farase un percorrido cos alumnos do CPI Don Aurelio de Cuntis no que se visitarán os lugares máis emblemáticos ligados a esta temática. O periplo histórico pasará polo cemiterio municipal, a Circunvalación Don Aurelio, a praza dás Árbores e a rúa do Balneario, entre outros lugares.
 
O proceso contra Aurelio Rei
 

sexta-feira, 5 de dezembro de 2014

Presentación do libro "Valente vital (Ginebra, Saboya, París)"



O seu conto "O uniforme do xeneral", incluído no volume Número trece, supúxolle problemas coa ditadura franquista e foi sometido a consello de guerra en 1972 acusado de alusiones ofensivas ao exército.

Traducción Estación Atlántica
A presentación estará a cargo de Claudio Rodríguez Fer (Poeta e Director da Cátedra Valente de Poesía e Estética)

Xoves 11 de decembro, 19 h. 
Entrada libre e gratuita ata completar aforo

Centro de Arte Moderno de Madrid
C/Galileo, 52
28015 Madrid

 
Presentación do libro "Valente vital (Ginebra, Saboya, París)" de Claudio Rodríguez Fer, Tera Blanco de Saracho e María Lopo
 
O libro Valente vital (Ginebra, Saboya, París) é o resultado dunha longa investigación na vida e na obra de José Angel Valente, para a que se dispuxo da importante biblioteca e do riquísimo arquivo do autor, consistente en decenas de dosieres, centos de manuscritos e máis de dez mil cartas que se atopan na Cátedra Valente de Poesía e Estética da Universidade de Santiago de Compostela. Claudio Rodríguez Fer e Tera Blanco de Saracho, poetas, ensayistas e hispanistas, ocupáronse do máis dun cuarto de século pasado por Valente en Xenebra e na Alta Saboya francesa mentres exerceu como funcionario internacional. E a doutora en Literatura Francesa, tamén profesora e ensayista, María Lopo investigou a época pasada en París e as súas ramificaciones en Francia, onde ela mesma se doctoró e exerceu a docencia universitaria.

Consecuentemente, na parte dedicada a Xenebra trátase da participación de Valente na vida cultural e artística de Suiza, pero tamén de importantes relacións con escritores españois e hispanoamericanos como Alberto Jiménez Fraud, María Zambrano, Cortázar, Costafreda, Calvert Casey ou Westphalen.
 
Así mesmo trátanse asuntos sociais e políticos como a súa relación coa oposición antifranquista, tanto a través da memoria histórica (maquis español, brigadismo internacional) como da participación directa (solidariedade política antifascista, colaboración cos emigrantes, consello de guerra).

A parte dedicada a París iníciase coa primeira visita do poeta a tal cidade na súa mocidade e continúa cos contactos que mantivo co editor José Martínez e as súas Edicións de Ruedo Ibérico e con amigos escritores como Juan Goytisolo ou José-Miguel Ullán. Especial atención dedícase ao período que exerceu na UNESCO, onde coñeceu a Juan Gelman. E tamén se trata da presenza da cultura francesa na súa obra e viceversa (traducións de Jabès, colaboracións con Noël, versións de Ancet), sen esquecer a conexión ética e estética do poeta con Camus, de quen traduciu El extranjero ao castelán.

quarta-feira, 3 de dezembro de 2014

Comeza o ciclo de conferencias: A ditadura franquista. Persecución e resistencia

 
Museo Provincial de Lugo
Este xoves, 4 de decembro, comezan no Refectorio do MPLugo as palestras do ciclo promovido pola vicepresidencia primeira da Deputación de Lugo baixo o título “A ditadura franquista. Persecución e resistencia”. No acto de presentación deste ciclo participaron Mario Outeiro, delegado de Cultura e Turismo da Deputación de Lugo, o xornalista Antón Grande, e o doutor en Humanidades e investigador da memoria histórica, Antonio Somoza. O primeiro relatorio está a cargo de Ana Cabana Iglesia, ao que seguirán nas semanas seguintes as intervencións de Hartmut Heine e Eliseo Fernández
 
Este ciclo terá continuidade nos meses de xaneiro e febreiro con actividades que se irán anunciando oportunamente.
 
A entrada é libre e gratuíta.
 
PROGRAMA:

Xoves, 4 de decembro, ás 20:00 h.
Refectorio do MPLugo
Ana Cabana Iglesia: ”Detrás dos heroes, nas marxes do cotián. Vivir o franquismo na Galicia dos anos da fame.
Doutora en Historia Contemporánea e profesora do Campus de Lugo da Universidade de Santiago de Compostela. Especialista na investigación arredor da historia agraria, a historia contemporánea e a historia rural de Galiza.

Mércores, 10 de decembro, ás 20:00 h.
Refectorio do MPLugo
Hartmut Heine: ”A Federación e o Exército Guerrilleiro: dous conceptos distintos da loita guerrilleira.
Doutor en Historia pola Universidade Libre de Berlín .

Mércores, 17 de decembro, ás 20:00 h.
Refectorio do MPLugo
Eliseo Fernández: ”Represión e supervivencia do sindicalismo de clase no primeiro franquismo.
Especialista no estudo do movemento operario en Galiza no século XX, principalmente o sindicalismo libertario. Tamén destaca polo seu activismo cultural e en prol da memoria, a través da Asociación Memoria Histórica Democrática e o Ateneo Ferrolán.

segunda-feira, 1 de dezembro de 2014

"Non se pode construír o futuro dun concello sobre a ocultación do pasado"

Máis fotos © Diego Torrado
Pontevedra Viva 29/11/14
Un día de "recoñecemento e de respecto para quen tanto e durante tanto tempo sufriron". Iso é o que viviu este venres o Teatro Principal de Pontevedra. En cumprimento dun acordo plenario no que houbo acordo dos tres partidos con representación, celebrouse un acto de restitución simbólica e homenaxe aos membros da Corporación e funcionarios represaliados como consecuencia do levantamento fascista de xullo de 1936.
 
O alcalde, Miguel Anxo Fernández Lores, viviuno con emoción, como unha xornada "de honra e de xustiza", pero tamén "de emoción e de orgullo compartido coas familias que levan ben alto o facho dos ideais polos que loitaron os seus". No acto estiveron presentes representantes das familias represaliadas e do persoal do Concello.
 
Mostrou a súa emoción Lores por poder culminar un proceso de recuperación da memoria dos represariados na Ditadura que comezou no ano 1999, no seu primeiro mandato como alcalde, pois se mostra un firme defensor de que "non se pode construír o futuro dun concello, non se pode erguer un país sobre o esquecemento, sobre a ocultación do pasado".
 
Convencido de que "non se pode erguer nada novo sobre a ruína moral, sobre ou ermo ético, sobre o sometemento, sobre o esquecemento", quixo honrar a todas as vítimas do Franquismo en Pontevedra, non só ás máis coñecidas como Alexandre Bóveda ou os dez represaliados do 12 de novembro, senón a "todos e cada un dous obreiros e mariñeiros asasinados impunemente nas cunetas e nas rías".
 
Coa banda sonora ofrecida pola Banda de Música de Pontevedra e o gaiteiro Óscar Ibáñez, o historiador e investigador Xosé Álvarez Castro recordou a todos os represaliados, tanto os asasinados coma quen foron sometidos a expedientes de depuración ou sufriron prisión, multas, exilio e todo tipo de castigos. Os nomes dos máis de 50 homanejeados dixéronse un a un para honrar a súa memoria, un dos momentos máis emotivos do acto xunto co discurso de Lores e o minuto de silencio co que se puxo punto e final á homenaxe.