Traducción Estación Atlántica
O mestre e historiador presenta o libro "Pontevedra nos anos do medo", no que analiza a represión levada a cabo na comarca
Susana Regueira - Pontevedra 8/11/13
O paraninfo do IES Val Inclán acollerá o próximo día 11 a presentación
de "Pontevedra nos anos do medo". Trátase dun acto organizado pola
Librería Paz e Edicións Xerais para dar a coñecer unha obra que resume
anos de investigacións centradas na represión levada a cabo na comarca
tralo golpe militar de 1936. "Esta zona", indica o autor, "non foi
especialmente castigada, non máis que outras cidades, por exemplo para o
nivel da cidade Tui sufriu unha represión forte, Ferrol tamén ou Vigo,
Pontevedra foi unha cidade na media, o esperado"
-Tras anos de estudos e traballos sobre a represión que conclusións saca?
-Hai moitas, pero unha destacada é o papel fundamental que tivo a Garda
Cívica, polo menos un sector dela, na represión, máis posiblemente que
Falange, esta foi nos primeiros tempos. En segundo lugar hai que
destacar o papel que tiveron moitas persoas que non son tan coñecidas en
Pontevedra como poden ser Bóveda ou os do 12 de Novembro e que
precisamente eclipsaron a toda unha serie de militantes obreiros e
agrarios que foron tamén reprimidos e que é interesante dalos a coñecer.
-Cales son as cifras dos paseados e fusilados en consellos?
-Temos datos sobre os tres anos fundamentalmente, e hai que ter en conta
que sempre son cifras mínimas, de modo que sempre teremos a
posibilidade de descubrir algunha máis, e apuntan a que hai algo máis de
70 paseados e despois fusilados en consellos de guerra son sobre 140.
-Pontevedra centralizaba os consellos de guerra?
-Si, Pontevedra era a cabeza dunha zona xudicial, a do norte da
provincia, celebrábanse aquí moitos consellos de guerra e iso levaba
consigo que tamén os paseos de xente que non era de Pontevedra tamén
fosen un número importante, íanos a buscar ao cárcere por exemplo e o
máis normal é que xa os matasen aquí.
-Falouse durante anos de que a guerra civil aproveitouse para resolver
rifas etc iso foi real ou considera que o que houbo é unha estratexia
organizada de represión?
-Non, non é real, o que non podemos negar é que nalgún caso houbese
rifas, pero en todo caso aproveitáronse e valíanse dunha situación
política que o facilitaba e que as vítimas foron sempre persoas
comprometidas políticamente, é algo que está totalmente claro, é outro
dos grandes mitos, o de que todo foi por rifas.
-É outro tópico que as vítimas non participaban políticamente?
-Outro mito efectivamente, incluso os propios familiares dincho ás veces
"non, eles non fixeron nada", "foron amizades..." E non, era xente que
participou políticamente, que moitos deles foron elixidos en comicios
libres, moitos deles fixeron uso dos seus dereitos militando en
federacións obreiras ou agrarias para defender dereitos dos
traballadores etc.
-A que sectores afectou especialmente a represión?
-A todos os sectores, a unha burguesía que militaba en partidos do que
era o centro e centroesquerda clásica, burguesa, como Esquerda
Republicana ou Unión Republicana, e despois a xente máis de esquerda que
militaba no Partido Socialista, no Partido Comunista, que tiña bastante
influencia na Federación Agraria e a Obreira. E en canto ao número máis
a sectores obreiros e agrarios.
-Ademais dos paseos, consellos etc adoptou outras formas a represión?
-Si, é que hai outras forma de represión que son as que ás veces pasan
desapercibidas, aquí houbo unha represión de tipo económico por estudar,
é unha das grandes tarefas a realizar no futuro, separadamente das
multas, das incautaciones, había toda unha serie de colectas e donativos
que en teoría eran voluntarios pero na práctica eran obligatorios e iso
deu lugar a todo un entramado económico que está aínda sen estudar a
fondo. Despois hai unha represión de tipo ideolóxico, a participación da
Igrexa como legitimadora do golpe militar e o control social que
exerce, sobre todo a nivel de educación; tamén está a represión aos
funcionarios, ás mulleres, que é outro dos grandes temas ocultos, moitas
veces pola propia natureza da represión, que non se quere contar nin
falar diso, e que incluíu un modo directo senón tamén indirecto, por
exemplo mulleres de presos ou de condenados que por encima lles
incautaron bens e impuxéronlles multas.
-Máis de 80.000 vítimas continúan sepultadas nas cunetas...
-É algo que me parece mal, si os familiares queren darlle enterro nos
cemiterios creo que se lles debe axudar, hai que facilitarlles todo,
primeiro localizar os lugares e posteriormente facilitar que os poidan
trasladar, non é justificable que no século XXI teñamos os mortos nas
cunetas.
-Hai na provincia de Pontevedra ese tipo de enterramentos?
Si, moitos foron excavados, aquí a nosa zona os sitos máis próximos dos
que temos noticia son en San Andrés de Xeve, con 5 ou 6 persoas, e tamén
en Tenorio, no cemiterio, pero as fosas nos cemiterios son malas de
excavar porque se reaprovecha o terreo e mestúranse restos. Na provincia
non quedan moitas fosas sen excavar, o que si quedan son lugares nos
que houbo enterramentos e non o sabemos, porque sabemos de persoas que
si as mataron e os seus corpos nunca apareceron, non sabemos onde as
enterraron.