O Alcalde socialisto de Vigo é condenado pola xusticia a derrubala de urxencia pero segue negándose

domingo, 30 de março de 2014

Memoria Histórica de Marin celebra un ´xantar republicano´ na Cruz dá Maceira

Traducción estación Atlántica
 
Faro de Vigo 29.03.2014
A Asociación pola Recuperación dá Memoria Histórica de Marín organiza un "xantar republicano" que terá lugar o domingo, día 13 de abril. O acto celebrarase no monumento da Cruz dá Maceira e contará coa participación das demais asociacións da comarca de O Morrazo.

O monumento da Cruz dá Maceira será o escenario do acto central do programa de actividades conmemorativas da proclamación da II República e do recordo e recoñecemento das persoas que sufriron a represión franquista no municipio marinense. Todas as persoas interesadas poden anotarse no correo memoriadmarin@gmail.com ou no teléfono 628 255 072, ata o 31 de marzo.

Conferencia
Ademais, o xoves, día 11, o investigador Xosé Manuel Moreira Docampo, presentado por Celso Milleiro ofrecerá unha conferencia sobre os profesores represaliados en Marín. Será na Biblioteca.

Así mesmo, no xardín da contorna do consistorio farase o día 14 a tradicional ofrenda floral ante a Pedra dá Liberdade.

A Comisión pola Recuperación dá Memoria Histórica do Barbanza presentará un recurso contra o Concello porque cre que incumpre a lei

 
A entidade quéixase de que persistan no termo cales con nomes da época de Franco
A Comisión pola Recuperación dá Memoria Histórica do Barbanza considera que o Concello se nega a cumprir lei no que respecta á supresión dos símbolos e nomes da época franquista e decidiu presentar un recurso contencioso administrativo no Xulgado de Santiago.
 
De anunciar esta medida encargouse o novo presidente da entidade, Adrián Romay, quen afirmou que o alcalde «non está disposto a cumprir a lei».
 
Romay, que substitúe no cargo a Xan Hermida, explicou que no 2013 chegouse ao acordo, con todos os grupos políticos, de crear unha comisión de seguimento para verificar a retirada dos elementos ou distintivos concedidos durante a ditadura. Indicou que houbo unha reunión en marzo e que nunca máis se volveu a convocar aos seus integrantes. Precisou que a oposición abandonou este grupo de traballo «por ser inoperativo».
 
Segundo explicou, a falta de acción e o ocorrido no último pleno, no que o Partido Popular rexeitou retirar a distinción concedida no seu día ao tenente de navío Otero Goyanes, propiciaron a decisión de acudir á Xustiza.
 
Así mesmo, o colectivo presentou os actos que celebrará o 5 de abril, no que haberá un debate sobre a necesidade dun cambio de modelo de Estado en España.
 
En canto ás acusacións do colectivo de que o Concello se nega a cumprir a lei de Memoria Histórica, fontes do executivo de Ribeira sinalaron que o Concello cumpre escrupulosamente tanto con esta normativa como co resto das que están en vigor.

sábado, 29 de março de 2014

A Asociación Memoria Histórica 28 de agosto de Cangas celebra o centenario da Alianza Mariñeira


Traducción Estación Atlántica
 
Faro  de Vigo - Cangas- 27/3/14
A asemblea da Asociación Memoria Histórica 28 de agosto, de Cangas, aprobou, entre outras cuestións, o balance de actividades e económico de 2013 e o plan de actividades para 2014.
 
Inclúese a celebración do Día da República, o 14 de abril e a posterior cea de confraternidad, ás 22.00 horas.
 
Tamén está previsto un acto das letras galegas para o 16 de maio no Concello coa entrega dun libro Poesía Memoria Histórica a acódelas asistentes e a celebración do centenario do sindicato da Alianza Mariñeira (1914-2014), durante os meses de xullo e agosto, cuxa programación está pendente de pechar. Haberá unha visita á illa de San Simón, o 20 de xullo e en outubro celébrase un ciclo de Cine Memoria Histórica.

Respecto de a renovación da xunta directiva, quedou posposta a xuño.

O 14 de abril en Vigo

 
O 14 de abril en Vigo vai ser anunciado cunha cuña radiofónica que vai se emitida na "Cadena SER" o vindeiro 14 de Abril para publicitar a manifestación.
 
Tamén, e dende hoxe, pódense visualizar nas pantallas publicitarias dos autobuses de VITRASA o coartei da manifestación. Ese mesmo coartei vai se colocado en valados publicitarios a partir do vindeiro 1 de Abril.
Pregamos nos axudedes a espallalos.
Saúde e República
 
Asemblea Republicana de Vigo

domingo, 23 de março de 2014

Os silencios da memoria

Baixo a herba, a fosa común agóchase desde hai décadas (Foto: C.P.R.)
 
18/03/2014 - Cristina Arias / El Progreso (Lugo)
A posible apertura da fosa de Santa Mariña, en Guitiriz, remove a terra e os recordos. A comarca chairega non escapou aos horrores da guerra. Ten os seus propios mortos e os seus esquecidos. Pero algúns, como o exalcalde de Castro de Rei Severino Rivas, deixaron o anonimato para volver ao seu lugar de orixe.
 
desenterrar aos mortos é a batalla de centos de familias que buscan pechar feridas. Non reabrilas. Os silencios da memoria son moitos aínda en España e invaden todos os recunchos. A pesar de non haber cifras oficiais, os que loitan por dignificar o esquecemento falan de 115.000 desaparecidos na Guerra Civil e o franquismo, máis de 4.000 asasinados en Galicia, segundo as cifras do proxecto Nomes e Voces, a maior investigación das universidades galegas sobre represión e memoria histórica.
 
A comarca chairega non escapou á traxedia. Ten os seus propios mortos. As súas cunetas. Os seus ‘paseos' e os seus lugares máis negros. Con todo, estes días, os silencios gritan. A memoria recupera forza en Guitiriz. E os recordos, afastados do medo, apartan tearañas en Santa Mariña de Lagostelle.
 
A Asociación pola Recuperación dos Desaparecidos no Franquismo (ARDF) promove a apertura dunha fosa común no interior do cemiterio. Coñecida por todos desde hai décadas, non se saben os nomes dos mortos, incluso o número, pero poderían ser identificados pronto.
 
OUTRAS VÍCTIMAS. Os ‘irmáns da Lejía', detidos en Santa Mariña
  • Na mesma parroquia guitiricense onde está a fosa, foron apresados tres dos coñecidos como os ‘irmáns da Lejía', referentes históricos do socialismo coruñés. «Escapaban dende A Coruña a Asturias e fixeron noite en Santa Mariña, non se sabese se dúas ou tres. Detivéronos nunha casa», explica Blanco, que tardou anos en solicitar información. «Trasladáronos ao cuartel de Guitiriz e de alí á Coruña», onde foron executados nos primeiros anos da Guerra Civil.
OUTRAS ESPERAS. O ‘Lorca chairego', Francisco de Fientosa
  • Francisco de Veiga Ceide, coñecido como Francisco de Fientosa, morreu en Madrid en 1936 ao estalar o golpe militar. Tras o seu asasinato hai certo misterio, pois como explica o historiador Ricardo Polín «o réxime franquista fixo un aproveitamento da súa morte, atribuíndo o seu asasinato ás hordas marxistas». «Saber que foi unha vinganza de compañeiros de estudos, que aproveitando as revoltas, acabaron con el por envexas». O poeta de Castro de Rei «foi dos máis brillantes da xeración do 36» e moitos reclaman que os seus restos volvan a Galicia desde hai anos. Falta investigar.
Severino Rivas Barja, exalcalde de Castro de Rei, o primeiro exhumado en Galicia
«O teu fillo mimado», reza unha placa nunha lápida do cemiterio parroquial de Loentia baixo o nome de Severino Rivas Barja, o exalcalde de Castro de Rei, que foi fusilado o 29 de outubro de 1936 en Portormarín tras un xuízo sumarísimo no que o acusaron de ser traidor á patria. Os seus restos, tras as investigacións e as pistas que seguiu o seu fillo, Darío Rivas, foron os primeiros exhumados en Galicia pola Asociación pola Recuperación da Memoria Histórica (ARMH).

Os restos do fusilado José Antonio Rivas Carballés regresaron a Pol tras 75 anos
«Entre a alegría e a tristeza, nun día distinto que pon punto final a unha longa historia». Era a valoración dos familiares de José Antonio Rivas Carballés tras conseguir que os seus restos, esquecidos durante anos nunha fosa sen nome, recibisen «enterro digno» na súa parroquia natal, en Fraialde, Pol.
 
O cemiterio pontés das Campeiras albergou anos unha fosa con catro veciños
O crime das Barosas foi moi soado na comarca das Pontes. O 22 de agosto de 1936, un grupo de falanxistas apareceu na casa da familia Ramos Ferreiro coa intención de acabar con eles. Mataron a Manuel, tenente de alcalde da localidade e membro do Partido Agrario, e á súa muller, Juana. Tamén a dúas dos seus fillos: Manuel e José, ambos con menos de 30 anos.

A guerrilla galega contra o franquismo foi homenaxeada en Chantada

Foto: Toño Parga
15/03/2014 - Galiciaé LV / Axencias (Lugo)
Un grupo de persoas de distintos lugares de Galicia participaron este mediodía nunha homenaxe á guerrilla galega contra o franquismo, que se celebrou no cemiterio de San Fiz de Asma, no municipio lucense de Chantada.

O acto celebrouse á beira da tumba dun deses últimos guerrilleiros, José Castro Veiga, coñecido como 'O Piloto'.
 
No acto participaron escritores, xornalistas, profesores universitarios e de educación secundaria, mestres e músicos, xunto con xente de diversa procedencia e profesión, segundo informaron os promotores deste acto, organizado para recordar aos guerrilleiros que loitaron contra a ditadura franquista e, en concreto, para homenaxear a 'O Piloto', asasinado o 10 de marzo de 1965.
 
O acto comezou ao mediodía, coa presentación dunha escultura do artista lucense Luís Loureira, que leva por título 'Harmonía', baixo a lema "Para firme recordo do pasado e confianza alerta co futuro".
 
No descubrimento da escultura, entre outras persoas, participou Camilo de Dios, que tamén foi guerrilleiro, e inmediatamente despois a poetisa María Fariña recitou o poema 'Versos ao Piloto', un protagonista da resistencia contra o franquismo "erguido no loitar dos resistentes".
 
Outros poetas, como Fernández Abella ou David Otero, tamén recitaron os seus versos neste acto, no que interviñeron os chantadinos Dositeo Moure e Xosé Luís García, así como outros protagonistas como Xesús Redondo Abuín, Uxío Diéguez, ou Carmen García-Rodeja, vinculada á Asociación para a Defensa da Memoria Histórica.
 
Esta homenaxe, que se pechou coa intervención do presidente da Real Academia Galega (RAG), Xesús Alonso Montero, tamén contou cunha nota musical, a cargo dos intérpretes Mini e Mero, antigos membros do grupo Fuxan vos Ventos e compoñentes da Quenlla.

Persoeiros da Corporación de Amoeiro na II República: Protasio e a súa dona Lola

Francisco Dopazo Rodríguez
Unha das historias máis ilustrativas da dureza e crueldade da represión franquista é a de Francisco e a súa esposa Dolores.
 
El, ó igual que toda a súa familia, tiña as súas raíces na parroquia amoeirense de Parada. E como tantos outros daqueles tempos era fillo de labregos, sendo o seu pai Protasio Dopazo González e a súa nai Manuela Rodríguez, ambos de Rairo. Os avós paternos –Ramón Dopazo e Bernarda González- eran orixinarios de Fondo de Vila de Parada (núcleo sen habitar na actualidade), mentres que os maternos –Toribio Rodríguez e Nicolasa Dopazo- procedían do antedito Rairo.
 
Alcumárono co nome do seu pai –Protasio-, e naceu, ás 12 da mañá do 31 de outubro de 1902 no domicilio familiar de Rairo, sendo o último de 6 irmáns (5 homes e unha muller). Sen embargo, só hai datos na actualidade dun deles: en concreto, do segundo por orde de nacemento –José María-, nado o 31 de abril de 1882, ás 16 horas, e finado en A Poboanza o 2 de febreiro de 1946, ás 4:00 horas, a causa dunha enfermidade cardíaca. Do resto, ata a familia actual descoñece incluso a súa existencia, si ben as actas de nacemento municipais deixaron testemuña do seu nome e data de nacemento. Trátase de:
Antonio (nado o 7 de marzo de 1881, ás 5 da mañá)
Tomás (nado o 20 de decembro de 1891, á 1 da tarde)
Concepción (nada o 18 de outubro de 1895, ás 8 da mañá)
Camilo (nado o 7 de abril de 1899, ás 2 da madrugada).
 
Os esforzos por localizar o seu rastro resultaron baldíos. Previsiblemente, emigraran cara as Américas, e nunca retornaron á súa terra (é posible, incluso, que ata cambiaran os seus apelidos ó arribar ó novo continente como fixeron tantos tras a guerra civil).
 
O “Protasio” era unha persoa amable e voluntariosa para cos demais, con carácter, habilidade como carpinteiro e cunha forte implicación nos movementos de esquerdas e sindicais. Presidiu o Sindicato da Madeira da Casa del Pueblo en Ourense, foi concelleiro do partido socialista no Concello de Amoeiro (1931-1936) e deputado na Deputación de Ourense dende o seu nomeamento o 21 de marzo de 1936 ata a última sesión da mesma o 20 de xullo. Entre as propostas coñecidas de Francisco Dopazo na Deputación figura a de solicitar a substitución das “Hermanas de la Caridad” do hospital por persoal civil, aínda que tal medida non foi aceptada ó contar coa oposición, entre outros, do entón Alcalde de Ourense Manuel Suárez.
 
Francisco coñeceu á que logo sería a súa esposa – María Dolores Villamarín Otero (ou “Lola do Protasio”)- en Parada. Ela nacera en Ourense o 21 de xuño de 1907. Era filla de Manuel Villamarín e Genoveva Otero, vivía na rúa Lepanto e viñera para o cuartel da garda civil de Parada acompañando á súa irmá Teresa, quen casara cun garda chamado Bernardo. Vivindo no cuartel xurdiu a II República, si ben xa facía un ano que Lola se falaba co noso protagonista. O feito de estar no acuartelamento e simpatizar cun activista como “Protasio” non resultaba estraño, xa que a propia Dolores falaba da garda civil como un corpo progresista afastado do que logo sería na ditadura.
 
Os avances acadados coa loita sindical, as numerosas melloras en estradas, escolas, etc. logradas cunha excelente xestión municipal e os pasos iniciais de Francisco como deputado provincial desapareceron -para sempre, e da noite para a mañá- co golpe de estado do 36. Precisamente, o 20 de xullo dese ano ó mediodía, os militares franquistas tomaban o Goberno Civil mentres se celebraba a sesión plenaria na Deputación de Ourense; e só 3 días despois unha comisión xestora militar fíxose cargo deste organismo provincial.
 
A partires de entón, a situación tornouse cada vez máis grave. O 25 de xullo de 1936 unha patrulla militar do bando franquista dirixiuse cara Amoeiro e Parada, practicando rexistros, 4 detencións e infrinxindo 6 baixas (que non constan no rexistro de defuncións no concello, descoñecéndose a súa identidade e lugar de soterramento); O 1 de agosto dese ano aparece morto en O Formigueiro un descoñecido do que só se sabe que tiña domicilio en Canedo, e nesa mesma data tamén se atopa morto en Rouzós a Manuel “Naboeira” (veciño de Palmés); catro días despois aparece o cadáver de Enrique Pérez -de Amoeiro- en Fontelo (Canedo), os de dous veciños de Parada de Amoeiro na costa das Estivadas -Modesto Dopazo Caride e Ramón Nóvoa Martínez- e os de Castor Sánchez Martínez (Alcalde de Amoeiro) e o seu amigo Antonio Pérez Gutiérrez (“Pinante”) en Beade. A todo elo hai que engadir as ducias de veciños do concello que foron detidos por aquelas datas.
 
Neste convulso contexto enmarcase o agochamento e fuxida de “Protasio”. Primeiro escondeuse tras unha parede da casa da súa moza Lola quen, durante ese tempo, recorría a pé os 12 quilómetros dos que dista Ourense para comprarlle o tabaco a Francisco e non espertar sospeitas. Este, despois, escondeuse en minas e pozos secos, levándolle un velliño de comer ás escondidas. A familia sufría por si enfermaba ou o atopaban, e os falanxistas andaban na súa procura chegando a maltratar a un neno para que delatara o seu escondedoiro.
 
A situación fíxose tan crítica e sen saída que decidiu marchar cara Portugal. Para elo contou cuns amigos de Dolores que tiñan aceas en Untes, pedíndolle que o pasaran na súa barca ó outro lado do río. Así se fixo, e logo marchou a pé ata o país veciño en xullo do 37; segundo o relato de Dolores, no paso a Portugal acompañárono o deputado nacional Alfonso Pazos e o xuíz de Amoeiro que tamén se chamaba Alfonso. Ían case descalzos, as escondidas polo día e andando pola noite, levándolle dous días pasar a fronteira. Estiveron durante meses en Portugal, onde foron finalmente detidos polos gardas e enviados a prisión. Temendo a súa entrega a España remitíronlle unha carta o cónsul británico, e grazas a ela saíron do cárcere ó cabo de 61 días, levándoos directamente a un barco con destino a Francia. Tras facer escala en Casablanca, decidiron desembarcar en Barcelona para axudar ó exército da república. O perderse Cataluña, pasaron a Francia.
 
No país galo “Protasio” foi incluído no campo de concentración de Argelés sur Mere, que se atopa no departamento de Pirineos Orientais, pertencente á rexión de Languedoc-Rosellón. Este campo instalouse na praia norte, pechándose con arame de espiño e custodiando ós refuxiados algúns xendarmes e, sobre todo, tropas coloniais –marroquís e askaris senegaleses- que os mallaban si trataban de saír. Non había barracóns, latrinas, cociña, enfermaría nin electricidade. En marzo de 1939, o fotógrafo Robert Capa visitou o lugar, describíndoo do seguinte xeito:
 
“…un inferno sobre a area: os homes sobreviven baixo tendas de fortuna e chozas que ofrecen unha miserable protección contra a area e o vento. Para coroar todo iso, non hai auga potable, senón a auga salobre extraída de buratos cavados na area”.
 
Campo de concentración de Argelès sur Mere
 
O trato era infame, e había mortos cada día, enterrándoos nos arredores da zona ou mesmo na propia praia. As zapatillas para andar facíanas con gomas de coches e os calzóns de cachos de saba con cordas. Despois retiraron ós refuxiados que eran carpinteiros, albaneis e canteiros, integrándoos nos Bataillons de Marche (Batallóns de Marcha) cos que construiron hangares e obras de formigón contra os alemán.
Presa de Pont-de-Salars (Le Barrage)
Presa de Pont-de-Salars
Coa invasión xermana de Francia en 1940 Francisco converteuse, de novo, nun fuxido que andou escapado ata que retornou De Gaulle e o país foi liberado. A partires dese momento, o noso veciño de Rairo incorporouse –xunto a outros refuxiados españois- a outro traballo do goberno francés: construír presas para producir electricidade, tarefa a que lle dedicou 11 anos da súa vida. Finalmente, Francisco afincouse en Toulusse e estivo case 20 anos traballando nese departamento e no de Alto Garona.
 
A odisea vital de Dolores Villamarín Otero
E que lle aconteceu a Dolores Villamarín Otero nese espazo de tempo Lola foi presa polos falanxistas ós 8 días de que Francisco marchara cara Portugal: o 28 de xuño de 1937, ás 6 da mañá, os falanxistas romperon a porta da súa casa de Rairo (Parada de Amoeiro) e pedíronlle a roupa del, pois querían os seus traxes “a todo meter”; cachearon a casa de arriba a abaixo, romperon todo o que había e roubaron ata os coellos.

Pegaron a Dolores, arrastrárona pola cociña adiante, e déronlle tantos golpes que ata lle desfixeron un ombro. Logo levárona en dirección á casa dos Miranda, pero topáronos no camiño co sarxento da garda civil, un soldado e un garda, e isto foi o que a salvou de acabar como a Carola de Bóveda, a quen acababan de violar e asasinar en Tamallancos. Un garda civil e un militar levárona para o cárcere de Ourense, pero dixéronlles que alí non a admitían co seguinte argumento: “no, aquí no cogen mujeres… Si no hizo delito va al gobierno (civil), allí le dirán donde la tienen que entregar: Aquí gente que no hizo daño, no”. En calquera caso, na comisaría de Ourense obraban informes que se referían a ela como unha comunista extremista, que acudía ás manifestacións coa bandeira vermella, erguendo o puño e vestindo tamén desa cor. Sen facerlle xuízo algún, trasladárona o mesmo día para a prisión feminina de Bande,  onde estaban cento e pico mulleres con oito nenos e nenas.
 
Lola relata que nove desas mulleres eran da parroquia amoeirense de Bóveda. Tamén había unha -de nome Manuela que vivía en Vilar das Tres- a quen lle mataran un fillo na guerra, lle prenderan a outro e a privaran do máis cativo -de 3 ou 4 anos- ó ser detida e encarcerada; logo matárona apoñéndolle que lle estaba levando periódicos ós fuxidos por medio dos leiteiros. Cita, así mesmo, a presenza dunha da Peroxa, e de moitas da raia (fronteira con Portugal). Lola lémbrase de que saliu do cárcere xunto a unhas 20 ou 30, acompañadas de 10 nenos acabados de nacer coas nais inocentes ás que lles dixo un home “bueno, ide contentas que entrastes hai 9 meses e ahora ides para traer o crío á casa”. A liberación aconteceu o 28 de marzo de 1938.
Muller Protasio vella

Dolores Villamarín Otero
Ó volver, foise a vivir cunhas tías onde escoitaba a radio clandestina (a emisora Pirenaica). Choraba tódolos días porque oía que en Francia mataban a moitos españois.
 
Cando liberaron Francia dos alemáns Francisco reclamouna para alá.
 
Pasou clandestinamente, co corazón nun puño, en xaneiro de 1948 pola fronteira francesa. Ía con outra muller que era de Rairo de Ourense e co seu fillo de 18 anos (o marido dela estaba en Francia). Pagaron 3.000 pesetas cada unha; os cartos da Dolores mandounos a súa familia dende Argentina, tal e como lles pedira por carta Francisco.
 
Foron en tren ata Venta de Baños, e deitáronse un pouco nunha fonda para coller ó outro día á mañá o tren que ía dende Vigo ata Irún. Baixáronse en San Sebastián onde os esperaba un guía que era de Santa Mariña (Ourense) e xa tiña pasado a moitos ourensáns. Foron con el ata a fronteira de Irún, e atravesárona a pé polo monte. Chovía e nevaba, e Lola sufriu unha grande molladela aínda que levaba dous abrigos postos. Subiron por un camiño ata que atoparon un río e o atravesaron. Logo entraron en San Juan de Luz, pasando por tras da garita dos gardas sobre a punta dos pés. Por fin alcanzaron un hotel, onde as meteron por baixo dunha cociña e lles deron café; o dono díxolles: “Miren, van a descansar, les voy a dar una cama calentita que vienen más mujeres y después ya traen el taxi”. Colleron o taxi e Lola envioulle un telegrama a Francisco , quen contestou rapidamente dicindo “no te muevas de esa dirección que salgo para allá”.
 
Protasio e muller en francia
Protasio e Lola en Francia
A espera durou tres días. Lola recordaba o momento do encontro deste xeito: “tanto se me pexaron as pernas que non podía andar, así que o vin todo elegante, viña coa mellor roupa que tiña, co seu maletinciño, co seu paraugas e o seu abrigo…Eu choraba e el temblaba como un flan…”. Ó día seguinte fixeron parada en Poitiers, que estaba destruída pola guerra, e logo chegaron a París. Antes de coller o coche de liña, Lola fíxose unhas fotos para arranxar os papeis no consulado español, e o cónsul púxolle a ocupación de costureira. E así comezaron a súa nova vida. Ó cabo de 4 anos foron para Burdeos, onde traballaron os dous durante 16 anos.
 
Casaron en Toulouse, o 5 de outubro de 1967, e regresaron á súa casa de Rairo (Parada de Amoeiro) en 1968. Francisco viña retirado, e coa súa pensión viviron, que se non -como dicía Lola- morrían de fame na casa dos pais de Francisco.
 
Francisco finou no seu domicilio de Rairo o 4 de novembro de 1980 a causa de “insuficiencia cardíaca-enfisema cardíaca”. Dolores morreu no hospital de Piñor (Concello de Barbadás) o 11 de xuño de 1991, ás 10 horas, á causa dunha insuficiencia respiratoria. Ambos están soterrados no cemiterio parroquial de Parada de Amoeiro.
 
“Protasio” e Lola non tiveron descendencia, e nos últimos anos da súa vida recibiron os coidados de María Raquel García García, a quen lle deixaron a casa na que habita agora coa súa familia. Ela será quen reciba o 15 de xuño de 2014 o recoñecemento, a título póstumo, que Francisco e Dolores nunca recibiron en vida.
 
Libro de Familia Francisco e Dolores
Fontes:
Prada Rodríguez, J. (2011). “As mulleres e a resistencia antifranquista (1936-1945). En Juana López, J. e Prada Rodríguez, J. (dirs.) As mulleres en Galicia no século XX. Ir Indo: Vigo.
Prada Rodríguez, J. (2006). De la agitación republicana a la represión franquista. Ourense 1934-1939. Ariel: Barcelona.
 
Soutelo Vázquez, R. (2013). “Usos didácticos da memoria social da represión franquista: a Lola do Protasio, resistente, exiliada e retornada en Amoeiro”. En Domínguez Alberte, X.C. (Ed.), Actas do IV Congreso Manuel Luís Acuña (pp. 241-251). Concello de Pobra de Trives: Ourense.
Soutelo Vázquez, R. (1990). Entrevista a Dolores Villamarín Otero. Viúva de Francisco Dopazo Dopazo “Protasio”. Transcrición literal non publicada.
 
Actas de Nacementos do Concello de Amoeiro:
-          Tomo 11, folio 128, nº 1499
-          Tomo 12, folio 86-V, nº 1495
-          Tomo 15, folio 143-V, nº 3160
-          Tomo 17, folio 359, nº 3699
-          Tomo 19, folio 123-V, nº 4221
-          Tomo 21, Folio 94, nº 181
 
Actas de Defuncións do Concello de Amoeiro:
-          Tomo 30, folio 136, nº 30
-          Tomo 26, folio 134v, nº 266
-          Tomo 31, folio 261, nº 127
 
Libro de Matrimonio de Francisco Dopazo Caride e Dolores Villamarín Otero
Testemuño de María Raquel García García, coidadora de Francisco Dopazo Rodríguez e María Dolores Villamarín Otero durante os últimos anos destes.
Rexistro de defuncións da funeraria “Los Ángeles” (Amoeiro)

A Xustiza arxentina analiza a morte de lucenses en 1936

 
Estudará os asasinatos dos antigos alcaldes de Castro de Rei e O Incio, así como veciños de Becerreá e Ribadeo

quarta-feira, 19 de março de 2014

O PSOE da Pobra pedirá que a bandeira da Segunda República ondee o día 14 de abril

 
Recolle a petición da Comisión pola Recuperación dá Memoria Histórica do Barbanza porque considera «lexítimo dignificar aos perseguidos»
 
A edila tramitou a proposta a petición da Comisión pola Recuperación dá Memoria Histórica do Barbanza. Teresa García manifestou que aceptou a proposta da entidade porque considera «lexítimo dignificar aos perseguidos. Facer visible ese día non lle fai mal a ninguén».
 
A Comisión pola Recuperación dá Memoria Histórica do Barbanza, que fixo chegar a súa iniciativa a partidos políticos doutros concellos da comarca para que a presenten nos seus respectivos plenos, fai a solicitude con motivo do 83 aniversario da constitución da Segunda República. O colectivo sinala que as eleccións municipais do 12 de abril de 1931 «supuxeron para a coroa unha amplía derrota nos núcleos urbanos, xa que a corrente republicana triunfou en 41 capitais de provincia».
 
A socialista Teresa García asegura que esta petición non constitúe ningunha guerra de bandeiras: «Simplemente é para que ese día se renda homenaxe á República».
 
Ao mesmo tempo, Teresa García sinalou: «As mulleres debémoslle moito a República. Dounos uns dereitos que non tíñamos». Tamén manifestou que, como representante socialista, considera que debe dar o seu respaldo a esta proposta.
 
Outros concellos
Polo que respecta a outros concellos da comarca de Barbanza, en Muros, cun executivo do PSOE, a alcaldesa, Caridad González, comentou que non levará a iniciativa a pleno. Tampouco o farán en Rianxo, onde goberna unha coalición formada por BNG e PSOE. Polo que concierne a Ribeira, os socialistas, que están na oposición, aínda non adoptaron unha postura respecto diso.

Tortura e represión no estado español


Xoves 20 de marzo a las 20:00h. no café "De Catro a Catro" Vigo

-Francisco Rodríguez Veloso
-Miguel Ángel Gómez
-Flor Baena

Organiza: ECOAR Plataforma Vigo

Homenaxe al doctor Gonzalo Gurriarán


Os actos darán comezo ás 12 horas do día 22 de marzo coa inauguración dunha placa en lembranza

Diario de un médico de guardia - David Simón 18/3/14
O doctor Gonzalo Gurriarán (1904-1975) recibe unha homenaxe o día 22 de marzo en Ou Barco de Valdeorras (OURENSE), nun acto organizado pola Irmandade dá Sanidade Galega (ISAGA) e o Concello de Ou Barco.
Desenterrar as palabras (Homenaxe ao doutor Gonzalo Gurriarán)

Traducción Estación Atlántica

 | Pablo Vaamonde | 18 Marzo 2014
O doutor Gonzalo Gurriarán (1904-1975) recibe unha homenaxe a finais de marzo no Barco de Valdeorras, a súa terra natal. É un auténtico descoñecido en Galicia. Os organizadores pretenden honrar a súa figura polo compromiso demostrado con esta terra e as súas xentes. Na súa biografía hai moitos momentos que apuntar, pero ten especial relevancia a súa colaboración coa guerrilla antifranquista na inmediata postguerra.

No tempo do terror foi capaz de superar o seu propio medo, no tempo da represión soubo estar á beira dos huídos, naquel tempo de persecución e violencia tivo a valentía de poñer a súa profesión ao servizo da resistencia. Atendeu a moitos maquis e, por medio de enlaces, forneceu medicamentos aos membros da guerrilla. Esta era unha actividade de alto risco. Entre o Barco e Ponferrada, no ano 1945, producíronse máis de 2.000 detencións. Recorda David Simón nun artigo que "as partidas da guerrilla mantiveron importantes períodos de actividade ata 1950-52 en moitos lugares de Galicia. Unha importante zona de actividade foi a raia con Portugal e o oriente da provincia de Ourense, nos territorios montañosos e especialmente no macizo de Trevinca. Foi unha loita duradera: uns dez anos de resistencia organizada". Nesa zona os membros da resistencia tiveron o apoio e a atención sanitaria ofrecida polo doutor Gurriarán.

O seu fillo Ricardo, historiador, nunca escoitou estas historias na casa familiar. Soubo das actividades do seu pai cando xa morrera, repasando as cinco mil cartas que gardaba. Publicou un libro coa biografía do doutor Gurriarán que, nos seus primeiros anos, parecía destinado a unha vida diferente da que tivo. Fixo a carreira de Medicina, de forma brillante, en Salamanca, foi alumno da Residencia de Estudantes de Madrid e ampliou estudos en Estrasburgo, onde se iniciou na investigación biomédica.

Pero a Guerra Civil truncar todo. Non tiña unha especial actividade política, aínda que nas terras de Valdeorras era alcumado Negrín, polo vínculo persoal que tiña con quen fora profesor seu e que logo chegou a presidente da República. Cando comezou a guerra el estaba no Barco. Logo de estar escondido durante un tempo, en febreiro de 1937 foi incorporado como cirujano en diversos hospitais de campaña da fronte de Madrid. Cando terminou a contenda non tiveron en conta os servizos prestados: abríronlle un expediente de depuración, impedíronlle continuar co seu traballo de investigador e non puido exercer a profesión na sanidade pública ata 1948. Pero, para entón, xa levaba anos exercendo a medicina privada e colaborando co maquis.

Naquel ambiente asfixiante, cos falangistas e a garda civil vixiando os seus pasos, a finais dos anos 40 organizou o "Club de Montaña Pena Trevinca" (que protexía as súas frecuentes visitas ao monte) e dirixiu a primeira e única selección galega de esquí, que debutó na sierra do Guadarrama cun xersei que levaba bordado o nome de Galicia. Son jirones dunha historia persoal que ejemplifica a de moitos resistentes no tempo do franquismo. O doutor Gurriarán gardou silencio. Había cousas que non se podían nomear. Nin ao propio fillo. Hai silencios cargados de emocións. Pero é xa tempo de desenterrar as palabras -como reclama Clara Valverde nun fermoso libro-. É preciso saber que lle pasou aos nosos pais e aos avós, para poder contarllo aos nosos fillos. Hai que romper o pacto de silencio ao redor do medo. O Estado non fixo os deberes elementais da democracia -verdade, xustiza, reparación-, e temos unha sociedade doente, cun duelo permanente individual e colectivo. En España, afirma Clara Valverde, 75 anos logo da Guerra Civil, 40 anos logo da morte de Franco e décadas logo da Transición, a transmisión generacional de traumas sociais e políticos aínda non se abordou. Hai que recuperar a palabra, reconstruír o relato da nosa historia familiar e colectiva, temos que saber de onde vimos para poder entender como somos.

O doutor Gonzalo Gurriarán foi un heroe. Hai que recuperar o seu nome e o seu exemplo do esquecemento. Temos que saber que, nos tempos da infamia, houbo moitos como el, que arriscaban a vida por axudar ás vítimas.

domingo, 16 de março de 2014

Galicia, radiografía dun exterminio.

Unha muller xunto a unha tumba do cemiterio de Mondoñedo
Case 5.000 galegos foron asasinados pola represión franquista entre 1936 e 1939. Familiares de vítimas da ditadura presentan denuncias ante o consulado arxentino pola desaparición e asasinato dos seus seres queridos.
 
Publicado o Domingo, 16 Marzo 2014 Escrito por Alejandro Torrús para "Público"
Traduccido por   Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica da Coruña
 
En Galicia non houbo Guerra Civil entre 1936 e 1939. Pero si un exterminio sistemático da poboación fiel á República. En tan só tres anos foron asasinados 4.699 cidadáns galegos. Sete de cada dez (3.233) foron executados nos chamados paseos franquistas. O resto, 1.466, foron asasinados mediante a execución dunha sentenza a matar, segundo os datos do proxecto Nomes e Voces. Un auténtico exterminio nunha zona onde a Guerra non durou máis duns días.
 
"O que pasou en Galicia é unha proba de que o golpe tiña unha intención exterminadora, pois non era para nada necesario. (...) En Galicia non houbo matanzas de curas e hacendados. O que si houbo foi moitas mortes controladas, instigadas ou toleradas polas autoridades militares", explica Federico Cocho, autor de Guerra civil. Que pasou en Galicia e en España (Xerais) nunha entrevista ao Mundo.
 
Con Galicia baixo o control do bando franquista desde os primeiros momentos do golpe militar, "os perpetradores e os seus seguidores a nivel local comezan a demostrar que este leva aparellada unha inusitada violencia", segundo recolle o informe de Nomes e Voces. Así, nos primeiros meses da Guerra Civil foron asasinados en Galicia o catro gobernadores civís, os alcaldes de cinco do sete cidades galegas e os 26 das poboacións máis importantes. Foron executadas tamén as máximas autoridades militares galegas que se opuxeron ao golpe, os civís máis activos na defensa da legalidade e aqueles con certa relevancia social en determinadas comunidades como mestres, médicos, farmacéuticos e avogados. En total, 4.699 cidadáns asasinados.
 
Exemplos de case todos eles atópanse entre as denuncias que esta semana presentaron unha decena de familiares de homes e mulleres de desaparecidos durante a ditadura, vinculados á Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica (ARMH), ante o cónsul da República Arxentina en Vigo, Roberto Gudiño dentro da chamada Querela arxentina.
O avó e o tío avó de Esther García, unha das denunciantes, formaban parte daqueles galegos que non esperaban a "inusitada violencia" despregada polos seguidores do golpe contra eles. Manuel Díaz González, médico do Incio (Lugo) e primeiro alcalde da República na devandita localidade, e o seu irmán José Díaz, elixido nas últimas eleccións novo alcalde do municipio, creron que a pesar do golpe militar non debían fuxir da localidade porque de nada podíaselles imputar. Estaban equivocados. "Os falanxistas do Incio empezaron coas ameazas á familia. Ninguén daba crédito do que estaba a pasar. Un día apareceu morto o can do meu tío e xa decidiron os irmáns que tiñan que escapar", conta a Público Esther García, que explica que finalmente os dous irmáns foron capturados e trasladados á prisión de Monforte de Lemos, onde ofreceron a Manuel partir á fronte como médico dos nacionais: "Eu non son veterinario, non curo animais", contestou Manuel, segundo relata Esther.
 
Apartir dese momento comezou o particular inferno de Manuel. Foi sacado do cárcere nun paseo nocturno aínda que conseguiu escapar ferido refuxiándose en casa dun "amigo seu de dereitas", o famacéutico de Sarria Antonio Pena. "Alí foi apresado pola coñecida cuadrilla de falanxistas de Layosa. Fóronlle atadas as mans a unha soga prendida da cola dun cabalo e foi arrastrado durante varios quilómetros até chegar á entrada do Incio. Ao chegar alí, aínda con vida e consciente, foi asasinado. Logo amputáronlle un dedo para roubarlle a alianza", prosegue Esther.
 
Era o 11 de setembro de 1936. No primeiros cinco meses de 1936 foron asasinados en Galicia unha media de 14,25 persoas por día, mentres que a finais de 1939 a cifra de execucións descendera a 0,7 ao día. Un día despois, o 12 de setembro, apareceron na cuneta da estrada N-634, nun lugar coñecido como voltas de Prado, cinco cadáveres. Un deles tiña seis dedos nunha man. Así identificaron os veciños a Bruno Martínez, tío avó de Miguel Freire, investigador da ARMH que denunciou este caso ante a Xustiza arxentina.
 
"Estaban acusados de facer fronte ás tropas sublevadas, é dicir, de oporse ao alzamento nacional. (...) Non eran nin sindicalistas exaltados, nin axitadores políticos, só tiveran a mala sorte de participar en asociacións sindicais e políticas", conta Miguel a Público, que engade que "a represión e o terror continuou cebándose nas familias destas persoas, que tiveron que padecer acoso e humillacións, o incendio e saqueo das súas casas e as burlas e insultos cando os primeiros de novembro levaban flores ás sepulturas onde se enterraron aos seus familiares asasinados".
 
En outubro deste 1936 foi tamén asasinado Julio Sanz Martín, enfermeiro-practicante na Mariña. A súa neta, Elvira Sanz, denúnciao ante a Xustiza arxentina. "O meu avó tiña 34 anos. O 22 de outubro de 1936 foron uns homes á súa casa, onde vivía coa súa muller e os seus dous fillos, e dixeron que llo levaban a un xuízo. Ao día seguinte, o 23 outubro, apareceu o cadáver nunha cuneta de San Juan de Ouces. A súa morte quedou anotada no Rexistro Civil causada por unha "hemorraxia intensa".
 
O único motivo polo cal Julio Sanz puido ser asasinado é "publicar algúns artigos sobre reivindicacións laborais" en diversas revistas e "estar afiliado a Esquerda Republicana". Como Julio, a represión no estamento militar en Galicia afectou a 140 mariños executados, así como ao almirante Antonio Azarola Gresillón; o xeneral de división Enrique Salcedo e o gobernador militar de Galicia Rogelio Caridad Pita.
 
Obxectivo: destruír a sociedade
 
O asasinato selectivo ou indiscriminado non foi a única vía de represión. Co obxectivo de destruír unha sociedade civil, plural e organizada foron condenados a cadea perpetua 1.597 cidadáns e 1.981 foron sentenciados a diferentes penas de prisión inferiores. En total, 28.234 vítimas galegos sufriron algún tipo de persecución xudicial polas novas autoridades militares. "É imposible a cuantificación ou estimación sobre outras formas de coerción ou violencia: desde os encarceramentos e torturas até as rapas e purgas de mulleres que se perpetran con idéntica escenificación en todo o territorio galego e, a diferenza das outras tipoloxías represivas, estaban deseñadas para a súa exhibición pública", sinala a investigación de Nomes e Voces.
 
Así, na Galicia da Guerra Civil poden ser perseguidos e exterminados desde un líder comunista local a un simpatizante dun sindicato que busca mellorar as súas condicións económicas pasando pola "burguesía progresista que a través do socialismo, o republicanismo ou o galeguismo aspiran a consolidar o liberalismo democrático". "Non se trata, pois, dun ataque a unha posible revolución de tipo soviético -sen ningunha base documental-, senón de acabar cun sistema no que cobra o protagonismo principal a participación cidadá nun escenario tendente á modernidade e o progreso", conclúe a investigación de Nomes e Voces. 

sexta-feira, 14 de março de 2014

75 aniversario del crimen de Manuel Barreiro Rey

Manuel en 1934 con 21 anos
Tal día como hoxe 14 de marzo de 1939 foi fusilado na Punta do Martelo do Arsenal Militar de Ferrol, xunto a dous compañeiros máis un de Ares e o outro Sevillano. Os tres asasinados pola loita na defensa dos buques os días 19 ao 21 de xullo de 1936, ata o seu fusilamiento estiveron na prisión da Escollera do Arsenal

Manuel Barreiro Rey, 25 a. Ferrol
Manuel A. López Iglesia, 27 a. Ares
Antonio Alcántara Mejia, 24 a. Sevilla 
 
Por todos eles...  

E por todos os marinos esquecidos pola sociedade mais polos partidos políticos

quarta-feira, 12 de março de 2014

Os apupos impiden ao alcalde falar no acto do 10 de Marzo

Traducción Estación Atlántica
 
Diario de Ferrol 10 de marzo 2014
O alcalde de Ferrol, José Manuel Rey Varela, apenas puido agradecer aos presentes a súa asistencia no medio dun sonoro apupo que lle dedicaron un grupo de persoas, principalmente pertencentes ao Sector Crítico de CCOO, durante a celebración do acto institucional do Concello aos pés do monumento ao 10 de Marzo. A ofrenda floral en memoria de Amador Rey e Daniel Niebla desenvolveuse en pouco máis de cinco minutos, sen declaracións, e co telón de fondo desta sonora pitada na que se intercalaron gritos de "Fóra a dereita dá clase obreira".

No acto participaron os responsables comarcales de CCOO e UGT e o secretario xeral de Comisións Obreiras de Galicia, Xosé Manuel Sánchez Aguión, que sinalou que Amador Rey e Daniel Niebla morreron no marco da loita por un convenio colectivo e nun marco de liberdades restrinxido. "É triste dicir que 42 anos despois seguimos loitando por condicións dignas de traballo e de vida e para que estas se desenvolvan nun marco de liberdade", destacou. Na mesma liña, o secretario comarcal de UGT, Cesáreo Fraga, considerou que "hai 42 anos loitaban por un convenio digno, a cidadanía emigraba, tinga problemas coa vivenda, cos créditos, e agora estamos igual que daquela".

Fraga dixo comprender a postura dos que boicotearon o acto, aínda que tamén apuntou que non comparte a súa postura porque se trataba dun acto institucional do Concello, non do goberno do PP nin de ningunha cor política. Sánchez Aguión aludiu a leste mesmo argumento e recordou que "CCOO pelexou para que esta data tivera este recoñecemento institucional", aínda que non quixo facer comentarios a devanditos feitos.

Unha hora logo da ofrenda floral do Concello realizou a súa propia a CIG, cuxo corresponsable comarcal Manel Grandal sinalou que "hoxe temos outra ditadura, a dous ricos" e que "son tempos de resistencia, de defende-os nosos dereitos". Na súa homenaxe ante o monumento do 10 de Marzo o sindicato nacionalista defendeu "un sindicalismo galego e de clase".

Pola celebráronse tarde celebraranse dúas manifestacións paralelas, ambas a partir das oito da tarde. A de CCOO, UGT e USTG sairá da propia praza do 10 de Marzo e dirixirase á praza de Armas e a da CIG partirá de Esteiro e terminará no Cantón.
 
 

domingo, 2 de março de 2014

As mulleres do wolframio

Fotos: Arquivos da Asociación Vecinal Minas da Brea e
O Faiado da Memoria
Traducción Estación Atlántica
Un documental recupera o importante papel xogado polas veciñas do poboado minero de Brea-Ou Fontao
 
Faro de Vigo - Salvador Rodríguez  02.03.2014
Juventina Blanco Rodríguez, Celsa Vázquez Fernández, Visita Pérez López e Pura Villanueva Varela peitean canas e recordos de mocidade: as primeiras son brancas, pero os segundos alóxanse na súa memoria en cor negra, e non por motivo luctuoso algún, senón porque se remontan ás décadas dos 40 e 50 do século pasado cando, mentres no resto de Galicia padecíanse os "anos dá fame" da posguerra civil, elas, aínda moi novas, formaban parte do núcleo poblacional das minas da Brea, onde se extraía un "ouro negro" chamado wolframio ou wolfram, mineral estratéxico e fundamental para calquera tipo de armamento da época.

Juventina, Celsa, Visita e Pura, xunto ao veterano minero José Parcero, foron reunidas por Encarna Otero directora do documental "A luz do negro", patrocinado polo Consello dá Cultura Galega, para dar testemuño do papel xogado polas mulleres durante os anos de esplendor minero da comarca.

En 1939, A Brea era un dos grandes núcleos de extracción de wolframio a nivel mundial. Durante a Segunda Guerra Mundial, calcúlase que traballaron en torno ao wolfram máis de seis mil acodes, tres mil directamente nos labores de extracción das factorías controladas polos alemáns, favorecidos por Franco. "Ás mulleres -conta Encarna Otero- non se lles permitía traballar nas galerías nin na fábrica, pero, contratadas pola empresa concesionaria, realizaron traballos auxiliares como lavado e separación do material".

Claro que, aínda que é certo que os alemáns controlaban as principais factorías, os aliados tamén ansiaban o preciar "ouro negro", pero tiñan que conseguilo de estraperlo, e nesa trasfega clandestino tiveron moito que ver numerosas veciñas da Brea: unhas relacionadas coas concesións independentes (pequenas leiras particulares) e, outras, vinculándose coas partidas de guerrilleiros que vendían o mineral ao mellor postor.

José Parcero recorda as habituais visitas á zona do grupo do mítico guerrilero Foucellas, así como doutros aos que denomina "corcheiros". Juventina, Celsa, Visita e Pura, xunto ao propio José, reparan en "a estreita vixilancia por parte da Garda Civil ", reforzada por regimientos do Exército, ao momento de que máis dunha vez, detidas polos vixiantes, non tiveron máis remedio que entregar os seus "palanganas" de wolfram camufladas baixo unha capa de terra: "a terra era castaña e o wolfram, negro", puntualizan.

A efervescente actividade na zona xerou a construción dun poboado que, polas súas características, debeu semejar aos das películas do Far West, pero xa dotado cos adiantos tecnolóxicos do século XX. Abríronse ata sesenta tabernas, tres salóns de baile e dous cines, así como varias casas de comida, hostales e apartamentos para aloxar aos obreiros...Todas estas actividades concentrábanse no "barrio de madeira" e nelas implicáronse muchísimas mulleres.

Asturianos
Tamén foron destinados a traballar alí decenas de asturianos, exsoldados republicanos presos polos franquistas e acolleitos ao "programa de redención de penas polo traballo", cuxo oficio na vida civil era o de mineros. Desa presenza asturiana xurdiron non escasos matrimonios entre asturianos e mulleres de Vila de Cruces. Foi un deles, precisamente, o que fundou a primeira escola para os fillos dos traballadores das minas do wolfram: "Ese home -recordan estas mulleres que foron as súas alumnas- traballaba na mina desde as 6 da mañá ata as 3 da tarde. A nós dábanos clases cando xa se facía de noite" . Recientemente, os veciños da Brea recuperaron a tradición de celebrar Santa Bárbara, patroa dos mineros, un festexo que levaran a Fontao aqueles mineros asturianos Pero coa baixada dos prezos a finais de 1960, iniciouse o declive das explotacións de Fontao, que acabarían por pechar o 9 de maio de 1963, pese á continuada mellora na súa maquinaria e nos seus sistemas de extracción e ao importante aforro nos custos do transporte que supuxera a inauguración, entre 1957 e 1958, da liña de ferrocarrís entre Sanabria, Ourense e Santiago, que contaba coa estación de Bandeira a só dez quilómetros da mina de Fontao.