O Alcalde socialisto de Vigo é condenado pola xusticia a derrubala de urxencia pero segue negándose

domingo, 27 de janeiro de 2013

Presentación do libro "Teresa Alvajar. Memorias dunha republicana


Comisión Recuperación Memoria Histórica da Coruña
Coa presenza de Aurora Marco, a autora, Francisco Pillado, editor de Laiovento e Sonia Saínz en representación da CRMH, Ana María Pérez Alvajar, sobriña de Teresa Alvajar e Diana Panadés Martínez, neta de Teresa Alvajar.

Proxectarase a curta “Teresa Alvajar. Compromiso e paixón pola Terra”, do cineasta Pablo Ces.
O Xoves 31 de xaneiro 2013 ás 20:00h. na Casa Museo Casares Quiroga, A Coruña


segunda-feira, 21 de janeiro de 2013

O tres asasinados de Vilavella en 1943 xa teñen nome tras as probas de ADN


O veciño delatou ao tres guerrilleiros, a garda civil abateunos e arroxaron os corpos a unha fosa.

CRMHC 21/1/13
Alguén do pobo ouviuno: Antonio Vega Guerrero gritou o seu nome antes de facer explotar contra si mesmo unha granada. "Son Antonio Vega". Xunto a el Pedro Voces Canóniga e Félix Yáñez González guerrilleiros antifranquistas, perdían a vida despois que a garda civil asaltase a casa onde estaban escondidos en Vilavella, Lugo. Un veciño do lugar delatáralles. Logo tiraron os seus corpos a unha fosa tras a igrexa. Foi o 12 de novembro de 1943. Agora, case 70 anos máis tarde, a Asociación para a Recuperación da Memoria Histórica ha conseguido identificalos tras a súa exhumación en 2010.

"Morto en encontro coa garda civil",
así reza o informe do xulgado militar de Lugo ao referirse ao tres guerrilleiros. Na instrución, a cargo do xuíz Emilio Molina Carreño, coronel de cabalaría, bailaron os nomes e a pesar da reivindicación que Antonio Veiga fixera da súa propia identidade, pasou a ser no auto Ovidio Peláez e Félix Yáñez foi confundido co irmán de Pedro, Salvador Voces.

Unha fosa de dous metros
O secretario do xulgado municipal de Triacastala, Amadeo Iglesias, fai constar que "tras ser practicada a autopsia procedeuse ao seu enterramento quedando estes sepultos nunha fosa de dous metros de longo por un setenta de profundidade e un de ancho, en pártea sur da igrexa de Vilavella a tres metros da esquina norte sur e a un metro da parede da mesma igrexa, dúas deles coa cabeza ao norte e outro coa mesma ao sur". Unidos na eternidade.

Botáronse ao monte

Todos eran leoneses do Bierzo. Pedro Voces naceu en Villabuena, Antonio Vega en San Juan de la Mata e Felix Yáñez era oriúndo de Campelo. Crese que o tres eran solteiros. Cando os franquistas deron o golpe de estado contra o goberno lexitimamente constituído, marcharon a Asturias a defender a República. En setembro de 1936, un irmán de Veiga foi asasinado. Ao caer a fronte asturiana botáronse ao monte. Durante sete anos compuxeron a partida dos Pitaciegos, alcume do irmán de Pedro Voces.

Delación e tiroteo intenso
Delatoulles un veciño o 12 de novembro de 1943, avisando que estaban escondidos nunha casa próxima a Vilavella. Numerosos efectivos da Benemérita desprazáronse até o lugar. Procedían de diferentes puntos de Galicia. Caeron sobre eles. Juan Toves Santamaría, tenente da 120 comandancia rural da garda civil, relata no ateigado que eran as 23:00 horas do día 10 de novembro de 1943 e en base á confidencia recibida de que unha partida de fuxidos atracadores había de facer acto de presenza no citado pobo "sen dúbida para facer un atraco" dispuxo un servizo de apostadero e emboscado nos montes de Chandeiro. Isto "deu o resultado do encontro sostido coa indicada partida integrada por catro individuos coa morte de tres deles e ferido o outro que no entanto conseguiu darse á fuga". O tiroteo foi intenso e durou unha hora segundo o informe.

Cribados
Don Teclindo Galego Pombo, médico titular de Vilavella, explicou ao xuíz o resultado da autopsia. O primeiro corpo era dun home duns 28 a 32 anos, máis ben baixo, delgado aínda que ben nutrido. Tiña disparos polas nádegas, a caixa torácica e a cabeza esnaquizadas. A man e o brazo presentaban restos de metralla. Tivo que ser Antonio Veiga cando a granada estourou. O outro, dicía o facultativo, era máis ben alto e ben nutrido, como de 35 anos. Unha bala na cabeza que lle saíu polo ollo causoulle unha morte rapidísima. O tórax, o ventre, a man... tamén mostraban múltiples feridas de bala. E o terceiro que tería entre 28 e 35 anos presentaba catro feridas de arma de fogo case simétricas no peito e tamén na coxa, e no brazo, e na cara ...

Armas, xabón e cafiaspirina

Atopáronlles armas, un fusil ametrallador Star de nove milímetros con tres cargadores, unha pistola marca Chama, un mosquetón Mauser calibre sete milímetros e cartuchos, unha pistola Astra de nove milímetros, sen cachas, completamente encasquillada e inútil pola explosión dalgunha bomba. Entre os efectos persoais, a garda civil enumera unha relación de efectos íntimos e limitados: unha lanterna, dúas pilas, unha navalla de afeitar marca "catorce", unha brocha e máquina de afeitar, un tubo de cafiaspirina, un cepillo para os dentes, xabón, unha billetera con 200 pesetas e un selo de prata abolado coa iniciais AV. Vestían pantalóns de pana e de mahon, roupa interior branca de la, jerséis de cremallera, americana, abrigo e gabardina. O home que conseguiu fuxir era Ovidio Peláez Rodríguez, que aínda que logrou saír con vida do tiroteo, faleceu só uns meses máis tarde nun combate, esta vez na provincia de León.

A exhumación
As súas familias viviron represalias. De continuo facíanlles ir ao cuartelillo da garda civil para ser interrogados sobre o paradoiro dos mozos. Sete anos de vida dura. O irmán de Pedro Voces foi abatido en 1948. Moito tempo despois, hai poucos anos, os familiares pediron á ARMH axuda para exhumar os corpos e comprobar quen eran realmente. A información achegada polos veciños da zona e a existencia de numerosa documentación oficial sobre o suceso, permitiu en 2010 situar o lugar e confirmar a existencia dos cadáveres do tres vítimas, así como a data na que se produciron os asasinatos. Conseguiron exhumarlos no ano 2010, aínda que a Asociación tivo que custear as probas xenéticas pois non recibiron axuda oficial algunha.

Para non ser esquecido

Despois dun ano de espera, e tras o sobresemento definitivo do caso, en outubro de 2012 a ARMH tomou as mostras aos familiares dos asasinados. As identidades do tres esqueletos recuperados corresponden coas dos guerrilleiros reclamados polos seus familiares. A Félix Yáñez identificóuselle pola mostra de ADN da súa irmá Josefa, que ten 98 anos. No caso de Pedro Voces, grazas a un dos seus sobriños. E no terceiro corpo atopáronse evidencias de restos de metralla: Era Antonio Veiga Guerreiro que estourou unha granada na man mentres gritaba o seu nome para non ser esquecido.

terça-feira, 15 de janeiro de 2013

Presentación do libro " Perspectivas sobre Bóveda "

Fundación Alexandre Bóveda

Un libro, varios autores. Diferentes visións dun mesmo Bóveda. 

Intervencións de Xosé M. Sanchez Rei, Presidente da ACAB i editor do libro;Uxío Breogán Diéguez-Cequiel ( Autor e Director do CEDAB ) e Valentín García Bóveda ( Secretario da FAB ).
  
Biblioteca do Concello de Oroso (A Coruña) - Venres a las 20.00h.

Un familiar dun fusilado en Ferrol declara ante a xuíza arxentina que instrúe os crimes franquistas

Tripulación del barco Mar Cantábrico
Foto: libro Xosé Manuel Suárez
 
Redacción DiariodeFerrol.com 15/1/13
Actualizado 15 Enero 2013Un familiar dun vizcaíno fusilado en Ferrol en 1936 declarou a semana pasada por videoconferencia ante unha xuíza arxentina que instrúe a querella contra os crimes fascistas da Guerra Civil e o franquismo. Trátase dun parente de Teófilo Zorroza, que formaba parte da tripulación do vapor "Udondo", matriculado en Bilbao, e que transportaba carbón de Xixón a Barcelona. Da noticia fíxose eco o pasado domingo o diario Deia, que relata como o 12 de setembro de 1936 o "Udondo" foi apresado a dez millas do norte de Xixón.

En principio a tripulación -formada por 40 persoas- e dous pasaxeiros que eran afiliados á CNT foron trasladados a Ribadeo e posteriormente a Ferrol, onde se ordenaron os fusilamientos sen acusación documentada, xuízo nin sentenza previa, segundo consta nun documento da época. Ao parecer, o bando fascista apropiouse do diñeiro e xoias que portaban os marineros: 9.421 pesetas, 20 libras esterlinas, un aro e un anel de ouro, un monedero de prata e dúas cadeas de ouro con medallas de ouro e prata respectivamente. Os fusilados foron eterrados nunha fosa común.

A epopeya do "Udondo" recóllese tamén no libro de Xosé Manuel Suárez "Armas para a República".

Tamén en Ferrol foron fusilados os tripulantes do "Mar Cantábrico", pertencente a unha armadora vizcaína e que viaxou a Estados Unidos en busca de armamento para reforzar aos leais á República. Foi capturado o 10 de marzo de 1937 nas proximidades de Santander e a metade das súas tripulantes, vinte e seis, foron fusilados na Punta do Martillo, no Arsenal. Os cadáveres enterráronse en San Mateo, onde se colocou unha placa conmemorativa.

domingo, 13 de janeiro de 2013

O TSXG avala a retirada das distincións a Juan Canalejo na Coruña

Redacción Praza Pública 9/1/13
O Tribunal Superior de Xustiza de Galicia (TSXG) avala nunha nova sentenza a retirada das honras, as distincións e a rúa dedicadas a varios falanxistas na cidade da Coruña, unha decisión que tomara o antigo goberno municipal bipartito, segundo aclara o grupo municipal do BNG da Coruña nun comunicado.

A Xustiza confirma a validez da retirada de distincións a este falanxista

Así, nunha nova sentenza, de novembro de 2012, o alto tribunal confirma a validez da retirada da distinción -e polo tanto da rúa- a Juan Canalejo, destacado falanxista represor e que ata hai poucos anos tamén lle daba nome ao hospital, agora Chuac, tal e como vén de destacar o BNG, que amosa a súa "satisfacción", pero pide "prudencia" ante os casos aínda pendentes. Con esta xa son tres os ditames do TSXG que amparan a decisión municipal de retirar as honras e distincións a militares, falanxistas e persoas ás que o réxime franquista decidiu conmemorar e en aplicación da Lei da Memoria Histórica, malia o recurso da familia.

Con esta nova sentenza enténdese que se avala a retirada das honras a Juan Canalejo, pero queda pendente a retirada da estatua ao fundador da Lexión, Millán Astray, un caso que aínda espera resolución despois de que a Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica (CRMH) recorrese a sentenza que obriga ao Concello a repoñer a Millán Astray a condición de fillo predilecto da cidade.

No seu auto, o xulgado do Contencioso-Administrativo número 3 da Coruña, asegura que non pode aplicarse a este caso a lei de Memoria Histórica xa que o nomeamento aprobouse nun pleno municipal de agosto de 1922, catorce anos antes da sublevación militar que provocou, en xullo de 1936, a Guerra Civil española.

A xurisprudencia do TSXG sobre a aplicación retroactiva da lei semella indicar que o recurso da CRMH pode ser aceptado.

En canto a Juan Canalejo, queda pendente a eliminación da rúa -que agora deberá cambiar de denominación- á que aínda dá nome no centro da cidade. Este falanxista antigo tenente de Intendencia estivo sempre moi achegado a Primo de Rivera. Un informe da comisión de expertos permitiu que o Concello da Coruña lle retirase os títulos honoríficos de fillo predilecto e concelleiro honorario, pero a familia rexeitou esta medida, xa que entendía que non participara no golpe de estado fascista.

O TSXG emitiu un ditame en contra do recurso que pretendía rehabilitar a Canalejo, detido en Madrid en 1936 e fusilado en Paracuellos sen xuízo previo. Malia haber poucas referencias históricas á súa figura, as que hai destácano como un dos principais organizadores da Falange na Coruña e famoso polas súas accións violentas xa durante a época da República. De feito, contan as crónicas que era famoso por facer tragar gasolina ás súas vítimas, que adoitaban ser obreiros membros de sindicatos, labregos ou mariñeiros, que sufrían malleiras e eran abandonadas na rúa polos violentos que el mesmo dirixía. Foi detido en varias ocasións antes do golpe de Estado e asasinado violentamente en Paracuellos xunto a milleiros de militantes fascistas.

Millán Astray deixa de ser un "coruñés de pro"


Praza pública - Marcos Pérez Pena 11/1/13
O 11 de setembro de 2009 o daquela xefe da oposición municipal e hoxe alcalde da Coruña, Carlos Negreira, fixo unha encendida defensa do militar golpista José Millán-Astray. O Concello, gobernado por PSOE e BNG, viña de retirar unha estatua do fundador da Lexión en cumprimento da Lei da Memoria Histórica, e Negreira denunciaba o trato dispesado a "un coruñés de pro, de toda la vida".

Como alcalde Carlos Negreira non repetiu estas gabanzas ao colaborador de Franco no golpe de Estado de 1936, pero cando a familia de Millán-Astray recorreu a retirada da distinción de fillo predilecto da cidade ditaminada polo anterior goberno e conseguiu a súa restitución, o novo alcalde decidiu non recorrer. Negreira baseaba a súa decisión nun informe da asesoría xurídica municipal e afirmou que non quería "perder ni un minuto en politizar o pasado" salientando que a distinción ao militar golpista fora aprobada en 1922 e que polo tanto non viña ao caso aplicar a Lei de Memoria Histórica. Porén, nesa mesma sentencia a xuiza lembráballe ao Concello que tiña a potestade de retirarlle esta distinción á marxe desta lei concreta.

Pero quen si recorreu foi a Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica (CRMH). E o TSXG, que xa sentenciara que o Goberno de PSOE e BNG actuara correctamente retirando a estatua e mudando o nome da praza que levaba o seu nome, vén de fallar a favor da CMRH e de retirarlle de novo a referida distinción honorifica. E, de paso, a sentenza desestima a reclamación da familia do golpista, que continuaba reclamando a restitución dos demais honores. A sentenza baséase "no espirito e finalidade da lei de Memoria Histórica" e lembra que "os cidadáns teñen dereito a que os símbolos públicos sexan ocasión de encontro e non de enfrontamento, ofensa e agravio". Esta mesma semana o TSXG avalou por terceira vez a retirada das honras, as distincións e a rúa dedicadas a varios falanxistas na cidade da Coruña, comezando por Juan Canalejo, destacado falanxista represor e que ata hai poucos anos tamén lle daba nome ao hospital, agora Chuac.

A CRMH salienta que "hoxe é un día en que a luz entra mellor polas rúas desta cidade. No que a cidadanía da Coruña pode dicir que xa non teremos no noso rueiro o nome dun individuo como Millán Astray. No que as vítimas do franquismo e as súas familias poden camiñar máis cómodos" e conclúe que o TSXG "da a razón á intelixencia, e négalla á morte". Este sábado a CRMH ofrecerá unha rolda de prensa na que detallará as accións que ten previsto emprender se o Concello da Coruña non cumprea a sentenza en todos os seus aspectos.

segunda-feira, 7 de janeiro de 2013

Centenario do nacemento de Manuel Barreiro Rey

Nacido en Ferrol no Barrio de Esteiro o 21/6/1913  - fusilado o 14/4/1939.

Estimadas/os amigas/os, diríxome a vós para facervos participes de que este ano 2013 é o centenario do nacemento do meu tío fusilado en Ferrol, por este motivo quero dedicar este ano ao seu recordo e através del, tamén ao resto de dotaciones dos buques que perderon a vida na Base Naval de Ferrol, a súa cidade natal.

Unha homenaxe a Manuel Barreiro e a todas as vítimas do fascismo español desde ese Lugar de Memoria que é o Arsenal Militar de Ferrol.

Lugar de Memoria esquecido pola sociedade; xa non descoñecido do resto do Estado Español si non da súa propia cidade.

Manuel, do mesmo xeito que os seus compañeiros de infortunio, neste recinto militar é o gran esquecido pola súa propia cidade, pola súa propia profesión, A Armada. "aínda?"expulsados da Mariña e "aínda" condenados a morte sen xulgar os crimes con eles cometidos.

Porque Ferrol, unha cidade con historia revolucionaria e antifranquista quedou como falso reducto do fascista dictador, o seu delito foi dar berce ao genocida. Pero tamén deu berce a homes e mulleres fieis aos dereitos democráticos da sociedade, antifascistas, obreiros loitadores que deron a súa vida e o seu sufrimento para ser esquecidos e ignorados na actualidade.

Polo sufrimento dos homes que aquí estiveron encarcelados, uns paseados cada madrugada e outros moitos como Manuel que non habendo sido paseado foi condenado a pena de morte e fusilado.

Non os volvamos a abandonar ao esquecemento, loitemos por que os feitos que aquí sucederon sexan coñecidos e integrados nos estudos das novas xeracións.

Por todas as vítimas esquecidas da Mariña galega, por este Arsenal Militar, a súa historia e o seu futuro como Lugar de Memoria sinalado, tan importante na historia do país, tan descoñecido.

Adquiramos este compromiso de loita pola Verdade, Xustiza e Reparación

Manuel querémosche e non che esquecemos

Mª José Barreiro López de Gamarra
Pilar Barreiro López de Gamarra
José Manuel Barreiro García
22/12/12

Estes buques foron: o acoirazado España, o crucero Almirante Cervera, o destructor Velasco e varios torpederos e guardacostas.

Acusacións que sufriu Manuel:
-Promotor da rebelión a bordo do Crucero Almirante Cervera, acusación que sufriu en solitario. (Acusación máis grave)
-Ocupar unha terraza próxima á Porta do Dique (Base Naval de Ferrol).
-Abrir esta porta para que entrasen os paisanos
-Facer fogo contra a Academia de Maquinistas
-Saír do Arsenal Militar e dirixirse ao concello para axudar ao alcalde "Xefe Supremo Marxista"(palabras textuales do sumario)

Agravantes:
-Ser instrutor de analfabetos na Escola de Tiro Naval Janer de Marín antes do Golpe de Estado
-"Favorecedor de Cabos expulsados"(palabras textuales do sumario refiriendose aos Cabos expulsados polos sucesos de 1934, readmitidos posteriormente).

Con motivo dos actos que se levasen a cabo tanto en Ferrol como en Barcelona ao longo do ano invítovos a adherirvos a esta Homenaxe no seu recordo.


Adhesions:
-Ana Messuti-Membro do equipo de abogados da causa argentina contra os crímenes do franquismo
-Telmo Comesaña Pampillón - Presidente da Asociación viguesa pola Memoria Histórica do 36 (Vigo)
-José María Coronas Salcedo -Madrid
-Daniel Serrano - París
-Rose Marie Serrano -París
-Salvador López Arnal -Barcelona
-Agustín García Clavé- Barcelona
-Ger McCloskey - Ireland
-Pere Fortuny i Velázquez- Barcelona
-Inmaculada Carbajosa López -LQSomos
-Antonio García Carmona- LQSomos
-Mar García Orozco -LQSomos
-Eduardo García de la Fuente-LQSomos
-Alejandro Pacheco Yepes -LQSomos
-Iñaki Alonso Ruíz -LQSomos
-Pedro Peinado Gil -La Gavilla Verde (Cuenca)
-Ángel Ruiz de Velasco Bellas -Ferrol
-Joan Busquets i Verges - ex maqui libertario (Francia)
-Victoria Fernández -Valencia
-Mirta Núñez Díaz-Balart -Historiadora - Madrid
-Cristina Escrivá Moscardó -Historiadora -Valencia
-Natalia San Vicente Pellicer - A Coruña
-Lourenzo Fernández Prieto - USC -Santiago de Compostela
-Vicente Muñiz Campos -Valencia
-Xosé Manuel Suarez - Historiador - Ferrol
-Carmelo Ciria Pino - Puerto de Santa María
-Miguel Campillo Ortíz - Sevilla
-Montserrat Armengou Martin - Periodísta - Barcelona
-Antonio Ortíz Mateos - Historiador - Madrid
-Manuel Alvarez López - Rubí
-Carmen Contero López - Rubí
-Francisca Cruz Punteros - Rubí
-Juan Diego Martínez Martínez - Rubí
-Paz Martin - Madrid
-Floren Dimas - Delegado de AGE para la Región de Murcia
-Rosa María Puig-Serra - Memória Histórica de la UGT de Catalunya
-Julian Rebollo Cuellar - Plataforma contra la Impunidad del franquismo - Madrid
-Francisco Sánchez Montoya - Ceuta
-Paloma Serrano Viedma
-Manuel Serrano Maroto
-Ray Puig - Barcelona
-Fernando Heredia Sánchez- Málaga
-Enriqueta Otero Fardo - Presidenta da Asociación para a recuperación da Memoria Histórica de Marín
-Antonio Nores Soliño - Presidente da Asociación Memoria Histórica 28 de agosto (Cangas)
-Gonzalo Amoedo López - Pontevedra
-Dolores Cabra -Secretaria Xeral de AGE
-Juan José Martínez - Coordinador de COAMHI (Coordinadora de Asociaciones de la Memoria Histórica de Alicante) - (Elche)
-Francisco Pimentel - Presidente de la Asociación Memoria Histórica de Ronda - Nieto de Frasquito Pimentel dirigente socialista fusilado el mismo día 14.03.1937. (Ronda)
-Soledad Luque Delgado- Presidenta de la Asociación "Todos los niños robados son también mis niños"- Madrid
-Mª Torres
-Antonio Monroy Álvarez - Junta Directiva Asociación viguesa pola Memoria Histórica do 36- Vigo
-Ramón Pérez Dominguez - Junta Directiva Asociación viguesa pola Memoria Histórica do 36- Vigo

Entidades:
-Asociación Ferrolterra Nosa Memoria
-Asociación viguesa pola Memoria Historica do 36
-Asociación Memoria Histórica de Cartagena
-Unidad Cívica por la República
-Coordinadora para la Memoria Histórica y Democrática de Madrid
-Les Amis des Républicains Espagnols en région parisienne
-Unión por la Tercera República
-Libmt trust Ireland
-La Gavilla Verde
-Colectivo de redacción LQSomos
-Associació Pro-memòria als Immolats per la Llibertat a Catalunya
-Asociación Cultural Instituto Obrero
-Arxiu de la Memòria Popular de La Roca del Vallès
-La Masia de la Guineueta - (Nou Barris) Barcelona
-Asociación para a recuperación da Memoria Histórica de Marín
-Platafoma contra la impunidad del franquismo - Madrid
-Asociación Memoria Histórica 28 de agosto (Cangas)
-Archivo, Guerra y Exilio (AGE)
-COAMHI (Coordinadora de Asociaciones de la Memoria Histórica de Alicante) -Asociación Memoria Histórica de Ronda
-Asociación "Todos los niños robados son también mis niños"
-El Sueño Igualitario - Mas de las Matas (Teruel)
-MUME - Museu Memorial de l'Exili
-Memoria y Libertad. Familiares y amigos de víctimas del franquismo en Madrid
-Xarxa de Barcelona - (Front Civic de Catalunya)
-Fundació Andreu Nin


sábado, 5 de janeiro de 2013

Presentaci​ón do libro "Prolegóme​nos de una emigración forzada"

 
A CRMH da Coruña presenta o libro “Prolegómenos de una emigración forzada" de Antón Santamarina Delgado
XOVES, 10 DE XANEIRO, A PARTIR DAS 20’00 h. , NA CASA MUSEO CASARES QUIROGA, (rúa Panadeiras, s/n, A Coruña)

O libro narra o acoso que sufriu meu pai por non se presentar a formar parte das tropas baixo mando de Franco sublevadas contra do goberno da República votada polo pobo español, máis as consecuencias que tivemos que compartir a familia toda baixo a tiranía do nefasto "caudillo" imposta a España a continuación do triunfo alcanzado co apoio do nazi-fascismo europeo, motivo polo cal, tanto el coma o resto da familia, optamos pola emigración políticaeconómica en Arxentina onde residían meu avó mateno e mais unha irmá da miña nai para fuxirmos do afogo político e mais económico que o réxime dictara contra nosoutros, nada diferente do que tantos e tantos outros sufriron en toda España. 
(Antón Santamarina Delgado)

quinta-feira, 3 de janeiro de 2013

O Estado Maior de Ferrol executou sen xuízo aos 42 ocupantes do "Udondo" e apropiouse do diñeiro e as xoias

Teófilo Zorroza

Traducción Estación Atlántica
O asasinato de toda a tripulación dun barco civil, ante a xuíza arxentina que instrúe a querella contra os crimes franquistas

elplural.com - A. do Campo 02/01/2013
O mercante Udondo, foi apresado na mar polas tropas sublevadas de Franco en setembro de 1936. Aos seus 40 tripulantes e aos dous pasaxeiros que viaxaban nel, fusiláronlles contra a tapia do cemiterio de Serantes, preto do Ferrol sen xuízo algún. O Estado Maior do Ferrol apropiouse de todo o seu diñeiro e as súas xoias. Hoxe, María Josefa Zorroza, sobrina dun dos executados, Teófilo Zorroza, pide xustiza e reparación ante a xuíza arxentina María Servini de Cubría que instrúe a querella polos crimes do franquismo. O seu testemuño en videoconferencia, será un dos primeiros que coñecerá a maxistrada.

"Teofilo Zorroza Gezuraga, de quen quero levantar testemuño na querella 4591-10, era o meu tío paterno, nacido en Morga, que embarcou aos 20 anos, en setembro de 1935, no vapor UDONDO, para axudar á familia". Así comeza o testemuño de María Josefa Zorroza entregado na querella arxentina dos crimes do franquismo, un dos primeiros que verá a xuíza María Servini de Cubría en videoconferencia. "Un ano despois, en setembro de 1936, o buque UDONDO foi apresado na mar, xunto a outros catro navíos máis (Genoveva Fierro, Abando, Ulia e Juan Mary) levando carbón, fosfatos, víveres e pasaxeiros. O 27 de setembro do mesmo ano, morre afusilado contra o muro do cemiterio de Serantes (Ferrol), xunto ao resto da tripulación, en total, 40 homes e dous pasaxeiros. Estas 42 persoas foron executadas en tres días consecutivos sen a vista dun xuízo, «por traidores á patria».?"Logo, arroxáronlles a unha fosa común excavada na terra. (Ver lista de fusilados en pdf)

Sen xuízo nin sentenza
Aclara Teófila que o buque, matriculado en Bilbao, realizaba habitualmente transporte de carbón de Xixón a Barcelona, e foi capturado o día 12 de setembro a 10 millas ao norte de Xixón polo Bou artillado Tritonia. "Trasladado en principio a Ribadeo, as autoridades de Mariña de Ferrol ordenaron que eses mariños fosen "pasados polas armas" sen acusación documentada, é dicir, sen xuízo nin sentenza previa, como consta no Expediente 22/1936".

Por "traidores á patria"
Entre o 25 e o 27 dese mes morreron fusilados no cemiterio de Serantes, no municipio contiguo a Ferrol, os corenta e dous homes que ían a bordo; matábanos en tres grupos de catorce por día, comezando a primeira xornada polo capitán, os oficiais, o contramaestre e os maquinistas. Colocáronlles contra o muro do cemiterio da parroquia, preto da entrada. Alén esperáballes unha fosa común excavada na terra. "Foron condenados a matar sen consello de guerra segundo a proposta do auditor da Base Naval de Ferrol García Rendueles, confirmada polo xefe da Base, o vicealmirante Núñez. Rendueles non tivo empacho en propoñer a morte de todos os embarcados", continúa a denuncia.

O botín
"Estaba o barco comandado por Óscar Branco, un asturiano natural e veciño de Xixón, de 35 anos, que deixaba cinco huérfanos. Os oficiais eran levantinos (dous de Valencia e un de Cartagena). Os marineros e fogoneros procedían na súa maioría de Asturias, Galicia e Vizcaya, pero ademais entre os executados achábanse dous afiliados a CNT que viaxaban segundo a documentación como pasaxeiros", segue Josefa. ¿E que pasou das seus pertenencias? "O Estado Maior de Ferrol recibiu en outubro 9.521 pesetas, recollidas á dotación do vapor, ademais de vinte libras esterlinas, un aro e un anel de ouro, un monedero de prata e dúas cadeas de ouro, unha con medalla de ouro e outra con medalla de prata. Os bens foron requisados, pasando a formar parte do Tesouro Nacional".

Executados pese aos bos informes
O auditor da Base Naval Rendueles, non tivo dúbidas en mandar á morte a todos os embarcados, malia os informes favorables que reunía o expediente; por exemplo, o texto do capitán de corbeta Francisco Parga, fechado en Ribadeo o 15 de setembro de 1936, explica no seu escrito Josefa. Este documento di así: "Cos datos fornecidos polos interesados, o que subscribe (Parga), solicitou informes do Capitán do vapor requisado "Hernani" e do armador de Xixón Sr Bengoechea, os cales manifestaron coñecer a algúns dos que tripulaban o vapor Udondo actualmente. O Capitán do vapor "Hernani" deu bos informes do mordomo do Udondo Francisco Arruabarrena e do primeiro camareiro Saturnino Gancedo".

Presuntos inocentes
Prosegue o informe do capitán Parga: O armador Sr. Beongoechea manifestou o mesmo respecto ao mordomo citado, e respecto de D. Oscar Blanco García, que desempeñaba o cargo de capitán do Udondo na última viaxe, manifestou que, nas últimas eleccións de febreiro pasado [eleccións de deputados, 16 de febreiro de 1936] en Xixón, actuou como interventor das dereitas. [...] A impresión de conxunto do que subscribe, é a de que puideron destacarse como presuntos inocentes os seguintes tripulantes: O terceiro Oficial Don Luís Morote [Marote] Chapa; o radiotelegrafista Don Fernando Cuadrado Sancha; o Contramaestre José Sendón Seoane; o primeiro maquinista Don Pedro Zabala Arrizubieta; o terceiro maquinista Don Bernabé Caicoya Sánchez e o mordomo Francisco Arruabarrena".

Pasaxeiros cenetistas
"Entre os executados áchanse dous afiliados a CNT, cuxos carnets de afiliación sindical achéganse ao expediente aberto en Mariña, trátase de José Fernández, natural de Muros (A Coruña), dado de baixa nas Milicias Populares Galegas de Madrid en agosto para trasladarse a Valencia, co fin de prestar servizos na Mariña mercante como fogonero. "Di Josefa-. O carnet que porta é do Sindicato da Industria do Transporte de Valencia, de CNT, e declara que se atopaba en Valencia desde facía uns tres meses desembarcado e que ao decatarse que o "Udondo" ía ao norte embarcou nel para chegar ao seu pobo natal. O outro pasaxeiro cenetista é un empregado de Telefónica, Santiago Cela, domiciliado en Madrid, ao que lle interveñen o diñeiro que portaba: 725 pesetas".

Máis fusilamientos
No seu testemuño, a denunciante recorda que o Udondo non foi o único barco cuxos tripulantes foron executados polos franquistas. "O 28 de setiembre son sacados da Escollera e do "Plus ultra" oito marineros da Armada, para ser paseados fronte ao muro do cemiterio do barrio alto de Canido e enterrados nunha fosa común". Cita tamén que a finais de novembro de 1936 aínda se produce un novo fusilamiento masivo sen xuízo. "A decisión dun auditor de Mariña leva á morte a dez tripulantes do vapor "Dómine", tras determinar que se tramou un complot para apoderarse do barco e pasarse ao inimigo".

"Os dez executados, seis con residencia en Barcelona, tiñan entre 19 e 33 anos".