O Alcalde socialisto de Vigo é condenado pola xusticia a derrubala de urxencia pero segue negándose

terça-feira, 29 de abril de 2014

En Vilagarcía de Arousa estudarán o rueiro municipal para cumprir a Lei de memoria histórica

Concello de Vilagarcía
A Voz - Arousa- 29 de abril de 2014                                                      
ADVERTISEMENT
Vilagarcía segue tendo na súa orde de distincións a Francisco Franco, medalla de ouro da cidade, ou a Carmen Polo, distinguida coa Perla de Arousa. Unha situación que vulnera a Lei de memoria histórica e que onte foi levada ao pleno por Esquerda Unida. No 2008 aprobouse a retirada das distincións a Franco e Polo pero aínda non se realizou, do mesmo xeito que continúan no rueiro da localidade apelidos como Conde Vallellano ou Rivero Aguilar cun indubidable tufillo fascista. A moción para reverter a situación foi aprobada por unanimidade e chegouse tamén ao compromiso do grupo de goberno de estudar o rueiro da localidade para cumprir así coa memoria histórica.

sexta-feira, 25 de abril de 2014

Achegan probas ao xulgado para a derriba da cruz do Castro


A Asoc. de Memoria Histórica do 36 espera para xuño unha sentenza que obrigue ao Concello

O último gran martirio dos republicanos galegos en Vigo

Carmen Miguel Agra e Ángel Nogueira, matrimonio comunista que se suicidou no Bou Eva
Hai 77 anos nove republicanos suicidaronse no Bou Eva rodeados por fascistas. Esta é a historia do que pasou en Vigo aquel 23 de abril de 1937

Galicia Confidencial - Lois Pérez Leira | Vigo | 23/04/2014      
Este 23 de abril cúmprese un novo aniversario da heroica xesta de resistencia colectiva dos tripulantes do Bou Eva. Co alzamento nazi-fascista do 18 de xullo do 1936, comeza en Galiza unha terríbel etapa de xenocidio e terrorismo de Estado. Miles de persoas foron asasinadas, encarceradas ou tiveron que marchar ao exilio. Segundo algúns historiadores a cifra de asasinados chegou ás 20.000 persoas. Galiza estaba baixo ou dominio de “Atila” e a barbarie estaba bendicida pola “Santa Igrexa Católica”. Non noso país e no resto do Estado habilitáronse numerosos campos de concentración, onde se amoreaban miles de presos, condenados sen posibilidade ningunha de defensa: Camposancos, Ribadeo, Cedeira (fabrica de salgaduras), Betanzos, Muros, Rianxo, Cuartel de Figueirido, Mosteiro de Oia, Illa de San Simón... En Vigo, separadamente do cárcere dos xulgados na Rúa do Príncipe, estaba ou Frontón, na rúa Maria Berdiales, que foi habilitado especialmente, debido á necesidade de situar aos centenares de simpatizantes da IIª República.

O domingo 19 de xullo as novas de dous xornais salientaban a gravidade dos acontecementos. Os partidos obreiros e os sindicatos convocaban un paro xeral para o día seguinte. Entrementres o día 20 ou Capitán Antonio Carreró, con 40 ou 50 homes armados, percorría varias rúas da cidade de Vigo co fin de chegar á Porta do Sol, para ler o bando militar que declara ou Estado de Guerra. Cando chegaron os soldados o xentío que seguía o traxecto dos militares, berrou consignas e vivas a favor da República. Algún que outro soldado respondeu aos devanditos “vivas”. Nese intre o Capitán Carreró -con aire provocativo- leu o bando onde deixaba claro que o comandante da Praza militar, Felipe Sánchez, tomaba partido polos sublevados. A indignación foi xigantesca entre os asistentes á concentración. Comezou o balbordo, os berros e os forcexos. Un dos traballadores intentou arrebatarlle o bando ao Capitán Carreró. Produciuse unha situación de gran tensión e o militar ordenou que se abrise fogo contra a multitude indefensa. Así comezou a matanza da Porta do Sol. A xente sen armas intentaba refuxiarse nos edificios próximos ou nas rúas adxacentes. Varios dos presentes naquela manifestación eran integrantes do Partido Comunista. Ángel Nogueira que foi con outros camaradas ata a Porta do Sol, ao decatarse de que os soldados «tiraban a matar» contra os manifestantes, comezou a berrarlles aos integrantes do piquete militar: “Soldados, Non tiredes somos os vosos irmáns!” Os berros desesperados de Ángel non puideron cambiar as pulsións asasinas do sanguiñento Capitán, que empuñando a súa pistola tiraba deliberadamente contra os desarmados veciños. Unha daquelas balas impactou fatalmente no corpo de Ángel Nogueira, quen caeu ao chan con importantes feridas, porén os seus compañeiros lograron auxilialo arrastrándoo até unha das rúas laterais e desde alí a unha vivenda, para facerlle as primeiras curas.

Flora de Dios Rodríguez e Agustín Leira, meus avós, tamén estaban na Porta do Sol, enfrontándose ao pelotón de soldados, que tomaban militarmente Vigo. Aínda lembro a voz emocionada da miña avoa Flora, cando contaba como ela e outras mulleres berraban a aqueles soldados, que facían fogo contra a multitude e como con outras compañeiras abrían a súas camisas, mostrando os peitos nus mentres berraban: “Tirade covardes.... tirade! Tirade contra o noso peito”. Alí naquela heroica resistencia perdían a vida traballadores, anciáns e mozos, entre eles Lenin Moreda Vázquez, que con só 15 anos caeu asasinado polas balas do Capitán Carreró.

Unha das testemuñas daquela traxedia conta o sucedido: “Eu, corrín con todos os meus folgos, como todos os demais, namentres ollaba como caían asasinados, por detrás das miñas costas, os que corrían ao meu carón. Ía xa lonxe, á altura do café Moderno e do Club Náutico, cando aínda nos perseguían unha morea de soldados e as súas orballadas de balas. Na porta do Café Moderno vin caer xunto a min a algúns curiosos que se asomaban para ver o que sucedía. Na Porta do Sol e nas rúas adxacentes quedaron tendidas máis de cen persoas. Un dos que eu mesmo vin caer mortalmente ferido foi a Diego Lence, un mozo republicano, ao que lle atravesaron o peito dun baionetazo. Tamén vin caer feridos a un capataz do peirao chamado Taboada e a un raparigo de dezasete anos apelidado Domínguez. Estes dous libráronse aquel día da morte para caer vilmente asasinados máis tarde... Ao terminar o balbordo das últimas balas, a Porta do Sol quedou deserta con decenas de corpos ensanguentados no chan.

A represión fascista en Vigo
Os traballadores fóronse repregando para os barrios obreiros. A maioría eran de Teis ou Lavadores. Varios centenares marcharon por Urzaiz cara ao Calvario. No camiño ían erguendo barricadas con lastros e lousas da rúa. Ao chegar aos Choróns decidiron erguer a primeira barricada. Alí sumáronse outros veciños e comezou a resistencia. Namentres Ángel Nogueira era curado das súas feridas, a súa muller Carmen Miguel Agra, decatada do sucedido, acudía ao seu encontro. Daquela ninguén sabía aínda exactamente cal era a gravidade do que estaba acontecendo. O que estaba claro era que Vigo quedara nas mans dos militares golpistas.

Por recomendación dos seus compañeiros do partido, o matrimonio decide refuxiarse na casa duns familiares, por uns días. Tratarían de continuar agochados para poder seguir facendo as curas e controlar como se desenvolvían os acontecementos. Os días seguintes a situación estaba máis clara, desatouse unha feroz persecución e cacería, contra todos os militantes e simpatizantes da Fronte Popular.

Ángel Nogueira e Carmen Miguel Agra era unha parella moi coñecida en Vigo. Nogueira era un destacado militante da dirección do Partido Comunista de Vigo e a súa compañeira Carmen, desenvolvía un intenso labor entre as mulleres, especialmente na Directiva da Organización das Mulleres contra a Guerra e o Fascismo, que en Vigo estaba integrada por Urania Mella, Purita Garrido, filla do Alcalde de Vigo e afiliada ás Mocidades Socialistas Unificadas entre outras. Tamén Carmen era integrante do Socorro Vermello.

En outubro de 1934 cando estoupa a revolución obreira en Asturias, Ángel Nogueira é detido xunto con outros comunistas e republicanos.

quinta-feira, 24 de abril de 2014

O Morrazo nos días do golpe franquista

Polígono de tiro de Marín (Escola Naval Janer)
Diario de Pontevedra 23/04/2014 - Cecilia Martínez (Bueu)
Como foron os días do golpe franquista no Morrazo? Sobre este asunto tratarán o domingo en Bueu o historiador Xosé Álvarez Castro, que presentará o seu libro ‘Pontevedra nos anos do medo’; o investigador de Marín Celso Milleiro, e o ex-alcalde de Bueu e membro da Asociación de Amigos de Johán Carballeira, Xosé Novas, na homenaxe anual que este último colectivo celebra por estas datas.

Segundo o relato dos poñentes, coa chegada das forzas franquistas a Pontevedra o 18 de xullo de 1936, as milicias republicanas das vilas da provincia mobilízanse para evitar a toma do poder por parte dos golpistas. No Morrazo, Bueu contaba cunha importante representación local do Partido Galeguista e, en Marín, o comité de defensa creado para atallar a situación estaba composto principalmente por xente da UXT (que se coñecía como Federación Obreira), xunto cos socialistas. Na vila marinense destaca a gran sociedade de canteiros mobilizados, que eran a columna vertebral do movemento obreiro, ao igual que os carpinteiros, os maquinistas e os fogueiros, «que estaban ben organizados».

As noticias do levantamento en África do Exército o día 17 chegan ao sur de Galicia o 18. No Goberno Civil de Pontevedra fórmase un comité de defensa da República integrado polas diversas forzas da Fronte Popular e manténse contacto cos concellos, entre eles o de Bueu, «para que estean alerta sobre o que poida suceder».

«A idea é non facer actos que dean escusas para que os militares saian á rúa». Nestes días procédese á confiscación de armas e a facer rexistros en domicilios de significados progolpistas por se tiñan armamento, e en Bueu tamén se confiscan armas. O 20 de xullo organízase nesta vila mariñeira unha expedición, dirixida polo tenente de alcalde Francisco Piñeiro, con camións, coches e as armas incautadas para ir a defender o Goberno Civil ante a ameaza do golpe. Todos pasan, pero un destes vehículos é interceptado en Marín polos mariños do Polígono de Tiro Jaime Janer, que xa se pronunciaran a favor da toma franquista. Isto fixo que parte dos morracenses mobilizados voltasen escapados a pé a Bueu.

Marín, que tiña a base militar situada no actual emprazamento da Escola Naval, caracterizouse polo seu importante movemento sindical de obrerios, «equiparable ao de calquera das cidades galegas, incluso máis que o de Ourense». Por iso houbo unha represión grande, que acabou con doce consellos de guerra e con dez fusilamentos, entre eles o do alcalde socialista José Blanco Solla, explica Milleiro.

Entre os días 18 e 20 vívese xa a represión na vila marinense (os militares tardan un pouco máis en chegar a Bueu).

Na localidade buenense, a partir de que se coñece que se produce o golpe o día 18, o tenente de alcalde Francisco Piñeiro Barreiro (o alcalde Johán Carballeira estaba en Madrid negociando diversos asuntos sobre a pesca da sardiña) toma as primeiras medidas en función do que ordeaba o Goberno civil, fundalmentalmente de detectar máis explosivos, se é posible en domicilios de persoas sospeitosas de ser progolpistas e falanxistas. «Aí reúnense as forzas críticas da Frente Popular, principalmente as xuventudes, e o luns 20 incorpórase Carballeira», explica Xosé Novas. «Entón prodúcese toda unha movilización de xente cara a Pontevedra, e xa ao longo do día se empezan a producir viaxes en camións, en autobuses e en diferentes automóbiles, dende a mañán ata as seis da tarde, para a mobilización convocada pola República». En Marín, no campo de tiro Jaime Janer, montouse un posto de control que parou ao último vehículo que saiu de Bueu. Pasaron todos os camións, menos este. «Despois, unha vez que se lanzan as octavillas dicindo que volveran para casa, uns veñen polo monte, outros en vehículos, outros cambian de ruta, dunha maneira achantada, pero acaban vindo todos coa máxima discreción posible, salvo o tenente de alcalde, que xa queda preso en Pontevedra. Préndeno na Escola de Maxisterio, que se converteu nunha prisión, na que estivo Bóveda tamén, déixano alí e logo quítano a ‘paseo’».

A primeira vítima mortal que se produce en Marín nesas datas, concretamente o día 20, é un mariñeiro duns vinte anos, Daniel Pereira Figueroa. Uns falanxistas lévano ao calabozo do Concello á noite e péganlle «tal malleira que o deixan xa morto», sinala Celso Milleiro.

Proxección "A pegada dos avós" en Marín

Día: 25 de abril
Hora: 20:00h.
Lugar: Biblioteca de Marín 
Organiza: Asoc. por la Recuperación de la Memoria Histórica de Marín
 
Este venres, 25 de abril, a Asociación pola Recuperación da Memoria Histórica de Marín proxectará o documental “A pegada dos avós”, de Xosé Abad, ás 20:00 horas na Biblioteca Municipal Vidal Pazos; un proxecto que ten como coprotagonistas a un grupo de alumnas e alumnos do instituto Adormideras de A Coruña, que buscan respostas entrevistando a persoas que viviron e sufriron as terribles consecuencias do alzamento franquista, para intentar comprender o drama da represión e da dictadura; falan, ademais, con expertos neste tema como o escritor Manuel Rivas e o presidente da Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica (CRMH), Fernando Souto.

Este documental ven de gañar o VIII Encuentro Hispanoamericano de Cine y Video Independiente “Contra el Silencio Todas las Voces”, celebrado en México (no apartado de “Movimientos sociales y organización ciudadana”); esta cinta, que acada este galardón neste primeiro certame no que participa, e que tamén estivo nominada ós Premios Mestre Mateo XIII (na categoría de mellor documental), xurde, segundo explica Abad, tras a rodaxe de “O segredo da Frouxeira”, que tamén obtivo recoñecementos como o premio á mellor longametraxe no II Festival Primavera do Cine de Vigo.

Mesa redonda e actuación musical
Nesta ocasión, contaremos coa presenza do propio Xosé Abad na posterior mesa redonda que terá lugar e na que tamén participarán mozos e mozas marinenses, para debater e expor opinións, experiencias e posturas sobre este tema.

E para amenizar e por o broche final, contaremos coa actuación musical de Samu Acuña e Laura Romero.

40 anos da Revolución dos Capitáns
A Asociación pola Recuperación da Memoria Histórica de Marín terá tamén unha referencia especial durante este acto, para conmemorar tan sinalada data para o país veciño, Portugal, cunha lembranza especial para a Rebelión dos Capitáns, que este 25 de abril cumpre o seu 40 aniversario.

quarta-feira, 23 de abril de 2014

Tres días que cambiaron o norte

Na 2ª parte no capítulo sobre o Cruceiro Almirante Cervera menciona o caso de Manuel Barreiro
Autor: Xosé Manuel suárez
Editorial: Central Librera (Ferrol)

A audacia e o terror dos alzados lograron o dominio do Arsenal
             
A vitoria dos sublevados en Ferrol en xullo de 1936 decidiuse no Arsenal Militar. ¿Como foi posible que media ducia de oficiais rebeldes lograsen dominar unha das principais cidades militares de España fronte a unha enorme masa de traballadores e mariñeiros fieis á República?. A pregunta failla o historiador Xosé Manuel Suárez, no seu libro Crónica negra da Marina Española, editado este mes en Ebook.

Ocorreu que coñecida a noticia do golpe no norte de África, o Goberno republicano decidiu enviar os seus mellores navíos de guerra cara ao Estreito para cortarlles o paso. De Ferrol saíron os modernos cruceiros Liberdade e Cervantes, e do Cantábrico onde se atopaba virou rumbo ao sur o Jaime I. Intentouse tapar un flanco pero quedou ao descuberto Ferrol. Se a iso se engade a descoordinación entre o movemento obreiro e os líderes da mariñeiría republicana a sorte estaba botada. Caeu Ferrol entre o 20 e o 23 e como fichas de dominou logo Galicia e o Cantábrico quedaron en mans franquistas. Co que o abastecemento das frontes de Asturias e resto da cornixa quedou cortado. Para Suárez, «Ferrol, pola súa tradición obreira e militar, foi na zona norte o principal escenario da ofensiva do fascismo sublevado contra a poboación maioritariamente republicana e unha clase media de ideais democráticos».

A pesar de todo, as forzas leais non permaneceron cos brazos cruzados. O oficial Dionisio Mouriño, do acoirazado España, intentou saír do Arsenal ao mando de 200 mariñeiros para chegar ao Concello, que se atopaba no Cantón, e protexer aos líderes republicanos que alí se atopaban, Xaime Quintanilla, López Bouza, o alcalde Santamaría... Pero non o conseguiron porque á porta lles esperaban unidades de artilleiros e Dionisio é abatido. Ao caer o líder morto, o efecto é demoledor para os leais. Á vez, o pobo desarmado manifestouse con heroísmo, engade, ante o Arsenal para pedir armas e defender a legalidade republicana. Tamén foi dispersado a tiros: Só en tres días, tres días que cambiaron Ferrol, máis de 30 mortos e un centenar de feridos. En realidade, «os obreiros e os mariñeiros -suxire o historiador- como nas xornadas da revolución rusa, loitaban xuntos contra a reacción fascista e enfrontábanse aos oficiais que querían dominar os barcos para sumalos á rebelión militar».

A artillería toma a rúa
O Rexemento de Artillería de Ferrol, o mellor armado de España, facíase coas rúas da cidade. Aínda que a loita decisiva se daba no interior do Arsenal, polo control dos buques que quedaban en Ferrol. Cabos, mariñeiros e fogoneros chegaron a dominar o acoirazado España e o cruceiro Almirante Cervera onde subiron a bordo incluso obreiros, mulleres e nenos. Pero ao non estar en condicións de combate tivo que renderse o mércores día 22 de xullo. No éxito dos alzados xogou un papel determinante o capitán de navío Francisco Moreno sobre todo no acontecido intramuros do Arsenal.

Nomeado enseguida Francisco xefe da Frota sublevada e máis tarde ministro con Franco, co que participara, en 1934, na represión da revolución mineira de Asturias. Un ferrolán líder no levantamento fascista, que non foi o único, porque tamén o foi o seu irmán Salvador, e Camilo Alonso Vega e outros moitos.

Pero o Cervera non puido saír do dique seco da que logo foi Bazán. De facelo podía situarse no medio da ría e bombardear as posicións dos sublevados. O día 22 de xullo, a sorte estaba botada. Iniciouse o período de terror para consolidar a vitoria en Ferrol cos fusilamentos sumarios e paseos e asasinatos dos opositores. Nesta fase xogou un papel determinante, di o historiador, o ferrolán Victoriano Suanzes, primeiro responsable do período máis duro da represión. Premiado máis tarde co generalato. Entre xullo e novembro de 1936 foron pasados polas armas en Ferrolterra preto de 500 persoas, cunha media de sete homicidios diarios, a metade das vítimas de toda a provincia. A incidencia da represión franquista elevou en catro puntos a taxa de mortalidade en municipios como Ferrol, Fene e Mugardos e afectou a todos os sectores sociais, aínda que con maior virulencia nos asalariados. Os alzados eliminaron tamén ao almirante Azarola.

O triunfo en Ferrol levou a destitución de todas as corporacións democráticas. No seu lugar foron recolocadas as elites da etapa monárquica. As forzas mariñeiras e suboficialidad máis dinámicas e republicanas do momento deixaran Ferrol a bordo do Liberdade e Cervantes.

segunda-feira, 21 de abril de 2014

O deputado fillo de fisterráns que honra aos exiliados republicanos en Arxentina

Jorge rivas presentou o seu proxecto na Arxentina
Traducción Estación Atlántica

Jorge Rivas, fillo de fisterráns, impulsa un proxecto de lei para instaurar o 14 de abril como Día Nacional do Exiliado Español no país austral como homenaxe ás persoas que tiveron que cruzar o Atlántico pola represión do franquismo

El Diario.es - Miguel Pardo 16/4/14
Un deputado galego en defensa da memoria republicana e dos exiliados polo fascismo. O parlamentario Jorge Rivas, fillo de emigrantes de Fisterra e socialista aliado ao gobernante Frente para la Vitoria, presentou este luns un proxecto de lei polo que pretende fixar o 14 de abril como Día Nacional do Exiliado Español en Arxentina. E fíxoo justamente un 14 de abril, no 83º aniversario da proclamación da II República e durante unha emotiva presentación na que aclarou que impulsa a iniciativa "en homenaxe a todos aqueles que se viron obrigados a abandonar a súa patria logo do derrocamento da República e durante a ditadura de Franco e que chegaron aquí en busca dun porvir en liberdade".

Tivo que ser a milleiros de quilómetros onde se impulsou un proxecto de lei para homenajear aos republicanos represaliados, medida tan pouco común no Estado español ou en Galicia. Constante apoio tamén da querella arxentina contra os crimes do franquismo, o galego Jorge Rivas estivo acompañado por máis descendientes de galegos e por representantes da Agrupación Federico García Lorca. Xunto a eles explicou que a elección do 14 de abril para a presentación deste proxecto pretende recordar a data "na que se proclamou o nacemento da Segunda República, brutalmente abatida pola dereita reaccionaria" e invitar á reflexión "sobre as terribles consecuencias que provoca a ruptura dos procesos democráticos por parte das forzas que se opoñen ao progreso social".

Durante o seu comparecencia nunha sala da Cámara de Deputados, Jorge Rivas recordou que a República mudou en España "a vella e reaccionaria monarquía logo dun gran triunfo electoral dos sectores máis avanzados do país" e alcanzou así unha esperanza "que, no entanto, estaba destinada a frustrarse poucos anos despois". "E non polas dificultades e contradicións propias dese proceso popular transformador que se propoñía reparar inxustizas e atrasos moi arraigados, senón pola crúa violencia dos poderosos", di o deputado socialista, que advertiu na Cámara dunha guerra na que "á beira de Franco interveu o réxime nazi de Hitler e o fascista de Mussolini".

"Desde 1939, foron milleiros e milleiros de españois os que partiron ao exilio, por razóns de conciencia, ou para salvar as súas vidas, ou porque non podían traballar nin vivir con dignidade nesa desgraciada España. Francia primeiro, e logo México e a Arxentina foron os países que máis exiliados acolleron", recordou Rivas, que destaca que xa en novembro de 1939 chegaron uns 150.

"Durante todos eses anos de ditadura, caracterizados por unha violenta represión, o franquismo cometeu innumerables crimes de lesa humanidade que aínda non foron investigados nin sancionados", dixo tamén en clara alusión ao deixamento das autoridades españolas tanto á hora de investigar como de colaborar coa Xustiza arxentina, que segue adiante

Discurso do 14 de abril en Vigo

Mais fotos
Xosé María Álvarez Cáccamo 14 de abril de 2014 Vigo - Asemblea Republicana de Vigo
Unha trompa de elefante esgana o rei. Sucesivas trompas, sen elefante, foran abafando, pouco e pouco, o limitado territorio mental do monarca e conducindo o seu corpo en reiterado hábito contra o cristal das vidreiras. Acristalado, embutido en vidro como un ente fósil, continúa a esbardallar, a tatexar, a babexar e a exercer o seu mandato de raíz teocrática, de cerna medieval. Os poderes pactistas da chamada Transición fabricaron a lenda do rei salvador, responsábel fundamental do noso relativo reencontro coa democracia. Pero non puideron disimularlle a silueta de cazador de trompas, as andainas de golfo profesional, as aventuras amatorias subvencionadas, a prepotencia ignorante nin os hábitos violentos, seica exercidos tamén no ámbito do dormitorio familiar. O franquista Juan Carlos de Borbón, que medrou ao amparo da sombra protectora do ditador sanguinario, a quen quixo como un pai e adorou como caudillo redentor, foi do ganchete cos militares do 23 de febreiro na tentativa de regreso á casa negra do fascismo. E tamén lle disimularon a súa participación na urda golpista, novamente invertida a razón da historia, transformada en fábula para destinatarios disminuídos, As grandes empresas da corrupción coas súas sucursais nas sedes dos partidos políticos chamados importantes coñecen e consenten, naturalmente, e disimulan, asimesmo, as lucrativas e ilexítimas actividades económicas do rei multimillonario, especialidade que, como o sangue rexio, tamén se transmite de pais a fillos, a filla presuntamente implicada.

A filla borbónica, non tocada pola graza da inmunidade constitucional que protexe o pai e lle outorga carta branca de ilimitados efectos, xa baixou a rampa que conduce ás salas do xulgado. O seu itinerario de descenso en dirección á casa da lei, podería constituir o limiar preparatorio da viaxe definitiva de toda a familia, previa permanencia de algúns dos seus membros en cuarentena carcelaria.. Que marchen todos xuntos, en singradura sen retorno, pai e nai, fillas e fillo, con toda a parentela política e lateral, en viaxe de exilio, como fixeron os seus devanceiros, en baixada desde a casa real, desde o hábitat irracional da realeza, aos ámbitos da vida real, ao territorio das cousas –res, de República-onde habitamos o resto dos mortais.

O universo real da realidade xira en órbita antagónica, en traxectoria de colisión contra ese outro mundo real da realeza, constelación irreal, fantasmagórica, paleolítica. Un invento patético, unha fórmula política ridícula e perniciosa, organizada en permanente estado de violencia contra a razón democrática e contra a existencia colectiva. Fronte á entidade surreal da monarquía érguese a República, o goberno da res pública, o mandato popular da realidade.

A realidade é hoxe unha paisaxe de pobreza, inxustiza, desigualdade, desacougo colectivo e violencia institucional como non foi vista desde a extinción formal da ditadura. A crise fabricada polo capital, sostida polo poder político, agudizada no fío da ambición de banqueiros e empresarios que tiran substanciosa tallada dos fondos da pobreza, sustenta a inmoralidade dos seus principios nas mesmas claves ideolóxicas que, coa colaboración de primeira liña do aparato político da xerarquía católica, cimentaron o levantamento militar fascista de 1936 contra a República da Fronte Popular, construíron a ditadura franquista, alicerzaron a restauración da monarquía borbónica e hoxe conforman os programas e a actuación antidemocrática dos gobernos do Partido Popular. Nunca antes tivemos a oportunidade de contemplar con luz tan clara o panorama da continuidade, a liña que conecta o golpe de estado de 1936 co sustrato ideolóxico que preside as actuais políticas gubernamentais da dereita en crecente rumbo de ultradereita, en Galiza e en España: a protección, consolidación e ampliación dos privilexios e beneficios da oligarquía. A desfeita que alimenta eses beneficios son a pobreza e a fame que vemos sobrevivir nas rúas, que nos acompaña e arrepía; a desigualdade máis soez, que nos chama á revolta; o paro en cifras inhumanas; o recorte das liberdades, con imposición de leis represivas e reaccionarias, propiciadas ou ditadas polas autoridades do nacionalcatolicismo vixente; a demolición milimétrica, pedra a pedra, do edificio da cultura, a ruína programada do sector público (coa sanidade e o ensino como albos fundamentais); a corrupción en obscena e permanente cadea de politicos implicados; ou a demonización das certezas e da libre vontade soberanista de millóns de cidadáns…

A República non abre todas as portas da revolta necesaria, do movemento popular masivo que avance cara á conquista do soño de Liberdade, Igualdade e Fraternidade e contra o a ditadura do capital. Pero representa, alén dos lindes de calquera conxuntura histórica, unha razón universal, unha concepción do mundo asentada na cerna da razón pública fronte á violenta insensatez da monarquía. A República é rumbo de pensamento lóxico fronte á irracionalidade da superstición relixiosa, vía de ciencia en dirección oposta á dos camiños do imaxinario teolóxico. A República laica combate e vence a moral represiva do fanatismo católico.

Este republicano nacionalista galego que vos fala, herdeiro activo da memoria histórica dos vencidos en 1936, ferido aínda co terror dos seus devanceiros e coa mágoa interminábel da orfandade e o silencio apretado nos labios, aceso en combustión de ira antifascista, asombrado sempre na admiración da resistencia contra a ditadura, cre que esta República, a que nos chama hoxe, na situación de extrema emerxencia en que vivimos, esmagados baixo a laxe inmensa da reacción oligárquica, fundamenta o seu sentido no alicerce histórico da Fronte Popular, na conxunción e suma de forzas, coaligadas ou impulsadas por motores de enerxía coincidente.

Aquí, na permanente xuntanza asamblearia de Vigo, convivimos en serena irmandade, en diálogo centrado arredor do proxecto republicano, homes e mulleres que optamos por diferentes fórmulas destinadas á organización do estado. Son a República e a liña da esquerda os vectores do noso rumbo unánime. Algúns, algunhas, eu entre eles, queremos construír, desde a beira nacional galega da esquerda, a República Independente de Galiza.
Viva a República.

Xosé María Álvarez Cáccamo
14 de abril de 2014

Mário Soares: «Fraga aseguroume que Franco, como galego, non atacaría a Portugal»


A figura máis recoñecida da política portuguesa confesa que temeu que España minase a revolución. O expresidente de Portugal desvela por primeira vez como incluso EE.UU. pediu a Franco que encubrise unha operación dos marines contra os comunistas lusos
É, a xuízo da inmensa maioría dos portugueses, a figura política clave do país nas últimas décadas. Aos seus case noventa anos, Mário Soares verte con asiduidade as críticas máis duras que reciben o Goberno e o presidente da República, porque el, como medio Portugal, clama pola reedición do espírito da Revolución de Abril, do que agora desvela que temeu fose atacado en 1974 polo languideciente pero aínda intransixente franquismo.
 
-¿Pecha os ollos e que vénlle á cabeza daqueles días de caraveis e revolución?
-Eu levaba exiliado catro anos en Francia. Alí, en Alemaña e Inglaterra coñecín a moitos dirixentes a favor da independencia das colonias como eu. Fíxenme amigo de varios daqueles políticos africanos e por iso o primeiro que tiña en mente cando volvín a Portugal era a descolonización, despois, naturalmente, a democracia, e logo o desenvolvemento económico. Pero a primeira cuestión era a descolonización, porque na guerra estaban morrendo moitos portugueses e africanos sen sentido ningún. O 25 de abril foi feito exclusivamente polos militares, a eles débese todo, pero non bastaba con dar ás colonias unhas cantas cositas, como pensaba Spínola para deixar todo igual no plano político.

-Cos ollos abertos ao Portugal do hoxe, 40 anos despois, ¿que ve?
-Vexo a desgraza que estamos a vivir desde hai tres anos con este Goberno (coalición conservadora de PSD e CDS). Destruíron todo, a Constitución, o estado social, o pluralismo sindical e o traballo que intelixentemente os militares entregaron coa súa Revolución aos civís, e co que fun o primeiro ministro de Asuntos Exteriores do Goberno provisional para negociar con toda a sociedade e para conversar en moitos países e explicar o que estabamos a facer en Portugal.

-¿ Fíxoo tamén con Franco?
-Non, con el non. Quen me fixo comprender todo o que pasaba en España foi Adolfo Suárez, pero antes con quen primeiro establecín contacto foi cun galego. Un día atopeime por casualidade en Londres co meu amigo Fernando Morán (despois ministro de Asuntos Exteriores). Explicoume que era o número dous da embaixada de España, e eu pregunteille ¿e quen é o número un? «Fraga Iribarne», respondeume. «¿O teu non serías capaz de dicirlle a Fraga, ao que non coñezo, se querería falar comigo?», pedín a Morán. Ao día seguinte díxome: «Non só quere verche inmediatamente, senón que quere comer contigo».

-¿Que se dixeron un ministro da Revolución e un embaixador de Franco?
-Unha das cousas que destruíu a I República portuguesa foron as incursións monárquicas feitas desde España. Houbo tres e todas viñeron máis ou menos desde Galicia. Eu non quería que esa historia se repetise e por iso fun a comer con Fraga con moito gusto e esa preocupación. Pregunteille: «¿Que vai facer Franco respecto de Portugal?». «Xa falei con Franco, son moi amigo seu», respondeume. «E entón, ¿que cre que vai pasar?», insistín. «Franco é galego e como galego ten un gran respecto por Portugal, logo el nunca fará nada contra Portugal». «¿Ten certeza diso? ¿Non se irá a repetir o das incursións españolas?», pregunteille. «Teña a certeza de que non, porque eu falo con el e son amigo de el», volveu dicirme. «¿E que é o que el pensa do que está a ocorrer en Portugal?», engadín. «Como galego, Franco pensa que Portugal é Portugal e debe de ser respectado e xa que logo non debe preocuparse de iso», aseguroume.

-¿E quedouse tranquilo con esa interpretación de Franco?
-Francamente non quedei moi convencido, pero si un pouco aliviado.

-¿Volveu ter algunha garantía da non intervención española?
-Máis tarde souben, por documentos americanos desclasificados, que Gerald Ford e Kissinger foron a falar con Franco, cando el xa estaba enfermo, para pedirlle que deixase entrar aos marines en Portugal para actuar contra os comunistas, porque crían que os comunistas ían gañar. Neses documentos é o que se di, que querían entrar en Portugal, e iso tivese sido o fin disto e unha estupidez enorme porque así tivésemos perdido todos.

-Ese posible envorco da historia é descoñecido.
-Pois si. Franco respondeulles: «Eu son galego e non acepto que Portugal non sexa o que queira ser», iso é o que está escrito nos documentos, e á súa vez foi o que me transmitira Fraga. «Eu non autorizo que os marines pasen para actuar contra Portugal», foi o que dixo Franco. Foi fabuloso. Conteino algunha vez en círculos pequenos, pero ata hoxe nunca en grande como con vostede agora.

-Para vostede resultaría entón inesquecible a súa cita con Fraga.
-Desde aquela fixémonos amigos, si. Voulle contar outra historia. Unha vez invitoume a ir a Galicia e estiven cinco ou seis días invitado por Fraga xa como presidente da República. Fraga empezou a ensinarme punto por punto Galicia, pero empezou por preguntarme: «¿vostede prefire comer cousas chik, ou o que eu creo que é o mellor?». «O mellor, como é evidente», díxenlle. Entón fomos ata as tabernas a comer, a comer e a comer, ata tal punto que o meu axudante de campo quedou incapaz de funcionar, porque comeu tanto, tanto, ¡jajaja!... que se puxo moi malo, de verdade. Logo inviteille eu a vir a Lisboa. Falei co xefe do mellor restaurante de entón e díxenlle que trouxese o mellor, en lagostas, en viños, en carne, en peixes: «poña todo aí porque o meu invitado é bo comedor, gústalle comer e come moito». E así foi, Fraga comeu o máximo que podía. E eu ao final díxenlle: «Fraga, ha de recoñecer que aquí en Portugal se come moi ben tamén. ¿ Recoñéceo, ou non?». E el respondeu unha cousa terrible: «Si, é verdade, sobre todo cando o restaurante é dun galego como este». Eu non o sabía e el si, ¡jajaja!.

Cangas: Camiño cara unha nova República


Os actos de Cangas inciden na vixencia do pensamento e a política republicanos

15.04.2014 
"Hoxe estamos de festa. Hai 83 anos chegaba a noticia, polo barco Alegría, da proclamación da II República", anunciou Xoán Chillón para presentar os actos conmemorativos que se celebraron onte na Praza do Concello de Cangas, con música, palabra e solta de pombas como símbolo e paz e liberdade.

Coa escultura "Memorial de liberdade", de Antonio Nores, como telón de fondo, os actos comezaron coas notas da "Internacional", un canto solidario na frauta e o acordeón de Guillerme e Pumar. Non faltou quen entonara a letra e mesmo quen o fixo puño en alto. Logo foi Chicha Nores a encargada de dar lectura á proclama da República, o discurso do presidente do Goberno provisional, Niceto Alcalá Zamora, o 14 de abril de 1931. "¡Viva España e viva a República!", remataba a intervención, que foi respondida cun ¡viva! colectivo das arredor de 150 persoas presentes na cerimonia, entre eles representantes dos grupos municipais do BNG, AGE e PSOE, así como de diversos colectivos sociais.

Chillón, en nome da Asociación Memoria Histórica 28 de Agosto, volveu tomar a palabra para recalcar a vixencia dos valores republicanos e animar a mantelos. Lembrou o acto celebrado na véspera na Cruz da Maceira, entre Moaña e Marín, e alertou "contra os aguiluchos, que seguen a ser alimentados". Logo deulle turno a Héitor Mera, que empezou criticando a falta de colaboración do Concello para dotar de megafonía ao acto e recalcou que "non se trata dun problema técnico, senón político". Logo recitou o poema "A loita continúa!" Contra a intolerancia, contra a violencia, contra o odio, contra a opresión...

A República foi rememorada polos presentes como un período fecundo para a política, pero tamén para a cultura e a creación. Guillerme e Pumar interpretaron As tres comadres en tono festivo, e a actriz Mónica Camaño pediu implicarse na liberdade do pobo, coa República como estímulo, antes de recitar un poema de "Con pólvora e magnolias", de Méndez Ferrín: "Reclamo a liberdade pra o meu pobo".

A solta de pombas, as palabras de Chillón lembrando que cada paso fai camiño "que remate nunha nova República" e, como remate, a ofrenda floral no Memorial da Liberdade, ao son do himno galego, foron coroados co grito unánime de "¡Viva Galicia e Viva a República!"

A memoria adormentada de Betanzos

Homenaxe, o pasado sábado, ás vítimas da Guerra Civil da asociación Eira Vella. 
Foto Victor Echave
Traducción Estación Atlántica
O Concello encara a recta final do mandato sen acordar as honras que debe retirar para cumprir a lei - A cidade que atesoura a bandeira da II República mantén a Franco de Fillo Adoptivo
 
La Opinión A Coruña - Antares Pérez - Betanzos 15.04.2014
Na recta final da legislatura, o Concello de Betanzos, gobernado polo PSOE, sopesa aínda que honras públicas procede retirar para cumprir a lei de memoria histórica aprobada fai máis dun lustro. O Executivo local presentou unha proposta que encabeza Francisco Franco, aínda hoxe Fillo Adoptivo e Medalla de Ouro, e inclúe a outras oito acodes afines á ditadura.

A proposición deixa fóra a unha ducia dos políticos e mandos militares vinculados ao franquismo que detallaba o historiador e vicepresidente da Asociación Cultural Eira Vella , Xesús Torres Regueiro, no informe solicitado polo Concello. O seu é un dos tres estudos que encargou o Concello. Os outros dous, realizados respectivamente polo arquiveiro, Alfredo Erias, e o cronista oficial José Raimundo Núñez-Varela, arroxan conclusións contradictorias.

A falta de consenso político e local sobre a retirada dos honores públicos propiciou unha situación máis que anómala na cidade que atesoura con orgullo a bandeira do goberno da II República no exilio: Que as súas honras convivan coas do dictador pese a gobernar o Concello o mesmo partido que aprobou fai un lustro a lei de memoria histórica. O Executivo prefire non poñer aínda data á retirada dos honores. Mantén que a súa proposta está "aberta" ás suxestións de todos os grupos da Corporación. De momento, o único en pronunciarse en contra foi o BNG, que xa avanzou que presentará un voto particular para que se retiren os honores a todas as persoas vinculadas á ditadura.

A proposta que suscita agora o PSOE pasa por retirar os honores a Francisco Franco, Fernando Fuentes Villavicencio (Xefe da Casa Franco), Ramón Ferreiro Rodríguez (fundador da Falange en Jaén), José Antonio Girón de Velasco (ministro de Traballo de 1941 a 1957), Blas Pérez González (ministro de Gobernación e dirixente da Falange), Carlos María Rodríguez de Valcárcel (dirixente falangista e procurador nas cortes franquistas nas sete primeiras legislaturas), Ramón Laporta Girón (comisario nacional de paro, procurador nas cortes franquistas, etc.), José Solís Ruiz (coñecido co alcumo "La sonrisa del Régimen") e Julio Pérez Salas (comandante participou na conspiración militar en Navarra co xeneral Mola).

O BNG denuncia que a proposta deixa fóra a "unha ducia de franquistas", entre eles algúns que foron borrados dos callejeros noutras localidades de España, como Constantino Lobo Montero (gobernador militar da Coruña).

O documental galego ‘A pegada dos avós’, sobre a represión franquista, premiado en México


Cadernos de comunicación e análise 8/4/14
7 adolescentes galegos escollidos ao azar para retroceder dúas xeracións en 67 minutos e oír, de boca dos represaliados, o relato vivo da represión franquista máis cruel. “A pegada dos avós“, o documental trilingüe -galego, castelán e inglés- de Xosé Abad sobre a Guerra Civil española e os seus estertores foi premiado no VIII Encontro Hispanoamericano de Cine e Vídeo Documental Independente, un dos grandes escaparates para a denuncia visual de América Latina que se fallou esta fin de semana na capital mexicana.

Este certame audiovisual “Contra o silencio todas as voces” naceu en 2000 e reedítase cada dous anos con proxeccións gratuítas de fitas que poucas veces chegan ás salas comerciais porque adoitan ser “incómodas” nas súas denuncias sobre agresións ambientais, o mundo indíxena, as minusvalías ou as migracións, fronteiras e exilios, que son algunhas das categorías en liza. Para o seu oitavo aniversario, a organización seleccionou 194 das 521 fitas enviadas ao festival. O documental galego de Abad, rodado entre A Coruña e Ferrol, competía con outros 17 traballos de Puerto Rico, Arxentina ou Chile, por exemplo, na categoría de Movementos Sociais e Organización Cidadá e levouse o primeiro premio do xurado. Non tivemos maiores dificultades en poñernos de acordo sobre a obra que preferiamos”, escribiu Adolfo Gumicio, membro deste. A Xosé Abad, a noticia do premio chegoulle por Whatsapp a madrugada do domingo 6 e non oculta a súa satisfacción polo recoñecemento que lle chega dende o outro lado do Atlántico nun dos festivais de cine documental máis potentes para a comunidade hispanofalante.

O traballo de Abad pivota sobre un guión do que el mesmo é coautor xunto a Manuel Rivas e Sandra Rey. “La huela de los abuelos”, como se traduce en castelán, estreouse a finais de decembro no paraninfo da Universidade da Coruña. Julia, Claro, Santi, Carlos, Aitana, Carlos e Luis son os sete estudantes de Bacharelato elixidos unha viaxe ao pasado, que os fai retroceder ata 1936, e do que regresaron cargados de rabia, preguntas, compaixón, dúbidas e medo que descargan, directamente, nos seus vídeoblogs.

Por que os mataron? Por nada. Matáronos por nada”, reflexiona a fita. “Sento rabia do país no que vivo”, di unha das súas protagonistas que só sabía da Guerra Civil española o que leu nos seus libros de texto.

Detrás da rodaxe están a produtora coruñesa EAF, outras sete compañías (O Loureiro, CG Pro, ZenAudioProFormato, Mondotropo, Filamento e Serifor) e, polo menos, outras 133 persoas que achegaron fondos á fita a través do ‘crowfunding’, un sistema de micromecenado co empuxón de Memoria Histórica Democrática de Ferrol, Fuco Buxán e a Comisión pola Recuperación da Memoria Histórica dá Coruña.

É o segundo traballo de Xosé Abad que afonda na dor galega das execucións franquistas. En decembro do 2009, presentou en Ferrol ‘O segredo da Frouxeira‘, o espello no que se miraban as familias de catro vítimas cuxos restos nunca apareceron. Entre eles, os de Alejandro Porto Leis, último alcalde republicano de Serantes que desapareceu o 2 de febreiro de 1938 cos tres amigos que trataron de axudalo a fuxir dos falanxistas. As súas familias sempre creron que os fusilaran aos 4 na praia de Valdoviño pero por máis que removeron a area, non acharon os seus ósos.

“A pegada dos avós” ten outra cita cos premios este sábado 12 de abril na gala dos Mestre Mateo, que distingue aos mellores traballos do audiovisual galego mentres espera a chamada dos festivais documentais de Bosnia e Barcelona aos que Abad tamén enviou unha fita que é un pouco súa e un pouco de todos.

Fonte orixinal da nova: El País Galicia

Seis papeletas de Castelao tralo cristal

Juan Carlos Rodríguez mostra a parte traseira da porta do armario. // D.P.
Traducción Estación Atlántica
Un porriñés atopa ocultos nun armario varios votos para a Fronte Popular de 1936 gabino porto 

Faro de Vigo - Gabino Porto 8.04.2014
Un veciño de Porriño atopou ocultas nun vello armario seis papeletas orixinais da Fronte Popular das eleccións xerais de febreiro de 1936 encabezadas por Alfonso Rodríguez Castelao. O home pensaba tirar o achado ata que se fixou na data dos xornais que lle acompañaban, datados en 1935. O roupeiro levaba anos no sótano dun establecemento de hostelería que rexenta e descoñece o seu procedencia.

Cando Juan Carlos Rodríguez Monroy, que rexenta o asador "O que che apetece", descubriu as papeletas, o pasado xoves, creu que estaba só ante follas de xornais vellos que se usaron para fixar a lúa do espello ao armario, ata que viu a data impresa de "O socialista" o "O Pobo Galego": eran de fai 79 anos.

"Asombroume moito ver a data e ver que non se tocaron en tantos anos"
, explicou Juan Carlos. "Vin que tiñan máis anos do que viviu a defunta da miña nai, que morreu con 74".

Logo de alugar o local fai un ano, decidiu agora usar o armario para construír unha gaiola para paxaros "que quero colocar na terraza traseira cando a inaugure no verán, e ao desmontar as portas para meter a rejilla atopei os xornais e as papeletas electorais", indicou.

As follas dos xornais, nunha das cales anunciábase a exposición dos planos do "ensanche de Vigo realizados polo eminente arquitecto Antonio Palacios" (o que sería actualmente un PXOM), tapaban pola parte traseira toda a lúa do armario, e sobre elas unha lámina de madeira aprisionaba o papel. Entre os xornais, totalmente ocultas, estaban a media ducia de papeletas de Alfonso Daniel Rodríguez Castelao (en realidade algunha máis, aínda que moi deterioradas), amarelas polo paso do tempo, pero nas que se poden ler os nomes de todos os compoñentes da candidatura de Pontevedra da Fronte Popular.

Quen fose que as escondeu, posiblemente pola chegada do golpe de Estado do 36 e a Guerra Civil, sentía que as mesmas tiñan un gran valor pois se trataba da primeira vez que a esquerda acudía unida a unhas eleccións logrando un resultado histórico aquel 16 de febreiro de 1936.

Xunto a Alfonso Rodríguez Castelao, do Partido Galeguista, formaban parte da lista persoas de Izquierda Republicana, do partido Agrario de Izquierda, da Unidad Republicana, do PSOE e do Partido Comunista. Non había ningún porriñés nesa candidatura pero si un ponteareano: Alejandro Viana Esperón, que era entón responsable en Pontevedra de Izquierda Republicana.

O fotógrafo de Hitler, en Vigo


Traducción Estación Atlántica
Suplementos de La Opinión A Coruña - Salvador Rodríguez  11/07/10
Do mesmo xeito que a Guerra Civil española serviu ao III Reich como campo de probas da eficiencia da súa incipiente poderío militar, para o propio Führer o conflito bélico en España derivou tamén na ocasión propicia para mostrar as imaxes das primeiras vitorias do seu exército, isto é, a base dun aparello propagandístico moi ben estudado que, si co branco e negro, era xa de seu rotundo e contundente, a todo cor exhibía unha espectacularidad case inédita na época, pois non esquezamos que, en 1936, eran moi escasos aínda os fotógrafos que se atrevían a experimentar coa cor, e moito menos en exteriores .

Seguramente foi esa a razón pola que, de entre os seus tres fotógrafos de confianza, Adolf Hitler elixiu a Hugo Jaeger (os outros dous eran Heinrich Hoffman e Hans Erlt) para retratar as homenaxes que, tralo triunfo de Franco, tributáronselle no noso país á Legión Cóndor. Cando a prestixiosa revista norteamericana Life procedeu a clasificar as fotos que adquirira, en 1965, a Jaeger, creu que a instantánea do desfile de falangistas correspondía aos actos celebrados na capital de España cando, en realidade, pertencía aos fastos de despedida das tropas alemás que tiveron lugar o 24 de maio de 1939 na cidade de Vigo, tal e como explica na páxina seguinte Xoán Ignacio Herrero.

O que a estas alturas non puido ser contrastado é si Hugo Jaeger acompañou á Legión Cóndor desde a súa mesmo viaxe de partida a España, ao comezo da guerra, ou o fixo ao final. Todo parece indicar que ocorreu isto último, pois non se conserva ningunha foto de Jaeger en primeira liña da fronte e si, en cambio, decenas delas en actos públicos organizados "a maior gloria" do Führer .


A Legión Cóndor
Legión Cóndor foi o nome con que se bautizou á forza de intervención alemá en España en favor do bando franquista. Fornecida, mayormente, por avións e pilotos da Luftwaffe, a medida que foi avanzado a guerra incorporou ás súas filas a soldados da Wehrmacht, as forzas armadas baixo cuxo peso caeu precisamente tres meses despois a invasión de Polonia, é dicir, o capítulo inicial da II Guerra Mundial.

Constituída na súa primeira fase por 3.800 homes ao mando do coronel Von Richtofen, ao final da guerra o contingente de soldados da Cóndor que se mobilizou en España ascendía a ao redor de 5.000. Avións, tanques de combate, artillería antitanque e antiaérea e varias seccións de vehículos de combate constituían o material de guerra desta unidade que, naquel momento, non era precisamente das que en Alemania considerábanse máis modernas. Fronte a ela, o armamento soviético que recibira como fornezo a II República era moito máis avanzando desde do punto de vista tecnolóxico.

Protagonista de numerosas ofensivas do exército "nacional" sobre o territorio en mans do adversario, os avións da Cóndor pasaron tristemente á Historia por ser os artífices do bombardeo indiscriminado que sufriu a cidade vasca de Guernica -plasmado por Pablo Picasso no seu famoso cadro-, unha operación que ata os propios franquistas atribuíron a unha "iniciativa persoal" de Richtofen (fillo do lendario Barón Vermello, da Primeira Guerra Mundial). Do que non cabo dúbida é de que aquela vanguardia militar do III Reich estaba composta por soldados durísimos, ben preparados e dispostos sempre para calquera operación que se lles encomendase. Talvez Hitler regateara a Franco a calidade do armamento fornecido, pero a valía daqueles homes quedaba fóra de toda sospeita, sobre todo a destreza dos aviadores, forxados nunha escola alemá de aviación da que xurdira o progenitor do propio Richtofen.

Finalizada a contenda, cando se soubo que Vigo ía a protagonizar o "acto de despedida" a aqueles alemáns, as novas autoridades da cidade, emanadas da vitoria fascista, dispuxéronse a converter a do 24 de maio de 1939 nunha xornada histórica. Iso si, os fastos engalanáronse como de "homenaxe ao Xeneral Aranda".

O propio editorialista de Faro de Vigo se embargó do fervor do bando victorioso e, na véspera de desfílelos, arrincaba o seu chamamento a unha participación masiva da cidadanía que se sumase ás "Vibracións de entusiasmo jubiloso que atravesan nestes días as campiñas e as montañas galegas".

"Eran as dez da noite -relata a xornalista Patricia Álvarez- e os soldados e aviadores alemáns desfilaban portando antorchas e bengalas con paso seguro e firme mentres, o inmenso gentío que abarrotaba as beirarrúas, saudáballes brazo no alto ou axitando bandeiras coa cruz gamada. As ensordecedoras salvas de aplausos apenas deixaban oír os himnos que entonaban as bandas de música".

Dous días despois, o 26 de maio de 1939, os cinco trasatlánticos que trasladaban aos alemáns de regreso á súa patria partían do porto vigués, e tamén ese día "foi apoteósico", segundo Patricia Álvarez, aínda que nesta ocasión os vigueses tiveron que apiñarse nos peiraos e algúns marineros non dubidaron en utilizar as súas embarcacións para despedir aos aliados de Franco na mismísima boca da ría.

A este respecto, e matizando a participación popular, escribe Eduardo Rolland en Galicia en guerra (Edicións Xerais) que "Naquela masa humana que vitoreaba aos exércitos de Hitler polas rúas de Vigo uníanse, por unha banda, a fe e, polo outro, o medo. E máis despois do chamamento realizado polo alcalde, Suárez Llanos, que publicou un bando chamando aos cidadáns a participar, por decreto, no desfile: "Os vigueses, que teñen o honor de poder testemuñar por última vez a gratitud de España á nobre Nación Alemá, acudirán todos a despedilos"". De maneira que, en apreciación de Rolland, "quedarse en casa e non honrar aos nazis non parecía unha boa idea". Fontes ás que tivo acceso o mencionado Rolland sosteñen que, en agradecimiento ao trato recibido, o alcalde vigués foi agasallado polos alemáns cun retrato de Adolf Hitler que fora enviado expresamente por Herman Göering e que lle foi entregado polo coronel Richtofen, pero o caso é que o rastro de devandita obra perdeuse para sempre e nin sequera nos arquivos do Concello de Vigo consérvase documentación algunha que avale o seu paso polas dependencias municipais, un feito moi raro tendo en conta que se trataba dun agasallo de Alemania a Vigo, que non dunha dádiva persoal a Suárez Llanos. Cabería a posibilidade de que aquel retrato fose unha fotografía en cor do Führer".

Buscando fai uns meses en internet material gráfico sobre a guerra civil española atopeime nun blog cunha fotografía en cor na que aparecía desfilando unha unidade de milicias falangistas. O pé de foto explicaba que se trataba dun desfile militar durante a guerra civil nunha cidade española. Pero o que máis me chamou a atención era que o escenario no que estaba tomada resultábame a primeira vista enormemente familiar. Observada con máis detalle non me coubo a menor dúbida de que se trataba da praza situada entre Urzaiz e o arranque da rúa do Príncipe, en Vigo. Tamén me pareceu que era unha foto descoñecida, desde logo por min, pero en xeral na cidade olívica.

Con estes elementos a curiosidade histórica fíxome investigar para tratar de obter a maior información posible sobre a foto en cuestión.

O primeiro paso foi tratar de localizar a procedencia da mesma. Atopeina no arquivo fotográfico da revista Life, no que se identificaba como o seu autor a Hugo Jaeger e situábaa en Madrid o día 19 de maio de 1939, no contexto dos fastos pola celebración da vitoria militar do bando "nacional". Estes últimos datos obviamente son erróneos, unha vez confirmado que se trataba de Vigo, como calquera pode comprobar comparando a imaxe daquela instantánea coa de hoxe.

Hugo Jaeger foi fotógrafo persoal de Hitler. Documentó en imaxes múltiples aspectos da vida pública e privada do Führer, do réxime nazi, e da II Guerra Mundial, desde 1936 ata o final da guerra. Posuía a máis recente tecnoloxía para realizar fotografía en cor, a cal estaba nos seus inicios naqueles momentos e era moi do gusto de Hitler. Nela especializouse Jaeger.

Coa derrota alemá e consiguiente invasión do país, a súa casa, preto de Múnich, foi rexistrada por un grupo de soldados norteamericanos. Deron cunha maleta de coiro na que Jaeger depositara miles de negativos, pero ao abrila atopáronse cunha botella de coñac que o fotógrafo colocara encima das diapositivas. Os soldados entusiasmados compartiron con el a botella e esquecéronse do restante contido da maleta.

Ante o risco de ser sorprendido finalmente polas forzas aliadas con ese material comprometedor, o que podería traerlle nefastas consecuencias, decidiu escondelo metendo os negativos en envases de vidro e enterrándoos nos arredores de Múnich. Periódicamente os desenterraba para cerciorarse do seu estado de conservación e volvíaos a soterrar. Así ata 1955 en que definitivamente levantounos para depositalos nunha cámara acoirazada. En 1965 vendeunos á revista Life, a cal mantívoos prácticamente inéditos ata que os publica na súa edición digital no 2008.

Hugo Jaeger estivo en España no mes de maio de 1939 fotografando as últimas semanas da Legión Cóndor alemá no noso País, e con ela desprázase a Vigo para reembarcar cara a Alemania. As distintas unidades germanas comezan a chegar en tren a Vigo desde a madrugada do día 24 de maio e embarcan para Hamburgo o día 26 do mesmo mes. A foto sería sacada entre esas dúas datas.

O día 24 celebráronse na cidade distintos actos de exaltación da figura do xeneral Aranda, considerado un heroe polo bando franquista tras sublevar a guarnición de Oviedo e resistir cercado durante meses os envites dos republicanos. Aranda estaba en Vigo ao obxecto de participar na súa homenaxe e para embarcar tamén cos legionarios alemáns e un grupo de xenerais españois invitados por Hitler a visitar Alemania, entre os que se atopaban o contraalmirante Agacino e os xenerais García Valiño, Solchaga, Martín Alonso, Yagüe, Alonso Veiga e Martínez Campos.

Como parte deses actos de ensalzamiento de Aranda celebrouse na tarde dese día 24 unha parada militar polas rúas do centro de Vigo, na que participaron preto de seis mil homes pertencentes á División 83 do Corpo de Exército de Galicia, á guarnición local e a milicias de Falange. Aí é onde Jaeger sacou a fotografía.

Así se conclúe que a imaxe foi tomada na tarde do día 24 de maio de 1939 no cruzamento das rúas Colón, José Antonio -naquel momento- e Príncipe, por Hugo Jaeger. Unha curiosa e moi interesante fotografía, de gran valor pola tortuosa historia que a acompaña, polo seu autor, por resultar ata agora prácticamente descoñecida na nosa cidade, por ser unha das poquísimas fotos en cor tomadas en Vigo no contexto da Guerra Civil -xunto coas do embarque da Legión Cóndor, do mesmo autor- polo testemuño histórico que supón e por ser moi probablemente a primeira foto en cor da cidade de Vigo.

domingo, 13 de abril de 2014

A república sen praza e os franquistas con rúa nunha Vilagarcía desmemoriada

Un home coloca flores no monumento aos represaliados no que apenas se len os nomes g.s.
Traducción Estación Atlántica
Diario de Arousa.com 13/4/14
Juan Yagüe Blanco foi un militar golpista que pasou á historia por haberse sublevado contra o réxime legalmente constituído da II República española. Fernando Suárez de Tangil, máis coñecido como Conde Vallellano, foi alcalde de Madrid durante a ditadura de Primo de Rivera e volvería a primeira plana da man de Francisco Franco, con quen foi ministro e procurador en cortes ata a súa morte, en 1964. Durante esta "longa noite de pedra" tamén foi director de Obras Públicas José María Rivero de Aguilar e José Fariña Ferreño exerceu como director do Banco de Crédito Local.

Ademais dos seus gustos polo réxime ditatorial os tres teñen en común formar parte do rueiro de Vilagarcía. O primeiro, o Xeneral Yagüe, dá nome á principal urbanización de Trabanca Sardiñeira. Conde Vallellano e Fariña Ferreño denominan viales en pleno centro.
 
Rivero de Aguilar, pola súa banda, sufriu un amago de retiro cando en 2001 deixou de nomear a avenida que accede á estación de tren que por petición vecinal pasou a chamarse Moreira Casal. Con todo, o alcalde socialista pensou que ben merecía unha rúa en plena zona portuaria.
 
Trece anos, unha lei da Memoria Histórica e un acordo plenario despois, Yagüe, Conde Vallellano, Rivero de Aguilar e Fariña Ferreño seguen sendo parte das paisaxes vilagarcianos. Tamén o fan a cruz aos "caídos" e o busto a Calvo Sotelo, o home ao que o edil Marcelino Abuín definiu como "o pai da democracia orgánica ou corporativa, é dicir, o ideólogo do franquismo e de todo o que se derivou posteriormente" durante o Pleno no que se acordou a retirada dos símbolos da ditadura.
 
Foi en abril de 2008. A proposta saíu adiante co voto en contra do PP. Ademais de retirar os nomes franquistas do rueiro, acordouse que a República daría nome a unha praza do municipio. Tres anos máis estiveron no poder socialistas e nacionalistas. O acordo nunca se executou. Hoxe, Vilagarcía segue ancorada na desmemoria.
 
O espírito da transición, chámanlle algúns.

sexta-feira, 11 de abril de 2014

83º aniversario da II República por la Federación de Asoc. Gallegas en Argentina


Castelao: Vida e Teoría


Cando lle pediron a Castelao que se definira ideoloxicamente atopou que o máis axeitado para expresar o seu ideario era o patriotismo
 
Xoán Carlos Garrido Couceiro                                                    
Terra e tempo 30-01-2012                                            
Cando lle pediron a Castelao que se definira ideoloxicamente atopou que o máis axeitado para expresar o seu ideario era o patriotismo. Mais as palabras poden ser recheas con calquera cousa polo que para evitar ser mal interpretado tivo que axeitar a súa vida ao contido que tiña para el ese termo. En definitiva, foi un nacionalista na teoría e na práctica co fin de deixar claro o que quería expresar con esa etiqueta.

Non abonda ler o "Sempre en Galiza" para coñecer o seu pensamento. Nin sequera complementando esta lectura coa dos seus relatos ou coa consulta da súa obra gráfica. Compre saber da súa vida. E queda moito por coñecer. Que ninguén se vexa abafado pola cantidade de publicacións e conferencias sobre este autor. Un nome que xa se considera gastado de tanto usalo, un escritor que non concibimos que nos poida dicir nada novo. E sen embargo, canto nos queda que aprender del para rematar a edificación do marco conceptual que el dicía encarnar: O nacionalismo.

Nas ciencias políticas proliferan publicacións sobre nacionalismo. Mesmo dispoñemos de "Enciclopedias" como a de Andrés de Blas Guerrero, e xa podemos poñer o apelativo de clásicos na materia a algúns autores como Gellner, Kedourie, Hobsbowm ou Anderson. Dispoñemos dun ecléctico compilador como Anthony Smith. E mesmo na Galiza autores como Beramendi, Ramón Maiz e Núñez Seixas teñen dedicado relatorios e monografías ao asunto. E aínda así a cousa non está clara.

Que é o nacionalismo?, que é ser nacionalista?. Tense dito de todo, mesmo houbo quen lle quitou calquera substancialidade ao asunto diante da incapacidade de definilo e rematou por considerar que cabía de todo nese recipiente. Mais Castelao era intercambiábel? Castelao podía convivir baixo a mesma etiqueta que un Franco ou un Hitler?.

Aconteceulle a Zenón mentres explicaba a imposibilidade do movemento desde o punto de vista teórico: un asistente puxose a dar brincos diante súa. Sucedeulle a Wittgenstein cando impartía unha conferencia sobre a incapacidade de comunicarse do ser humano e alguén lle fixo un corte de mangas mentres lle dicía: a que me entendes?. E pode pasarlle a calquera. Sempre aparece algún individuo que arruína unha flamante teoría coa súa actitude irredutíbel ao concepto que se lle quere aplicar.

Podemos probar o proceso inverso. Coller unha persoa autenticamente nacionalista e partindo dela tratar de chegar ao que este concepto significa. O problema é que como sabemos que estamos diante dun nacionalista sen ter previamente unha idea do que isto é?.

Afortunadamente a cousa foise clarificando e hoxe os nacionalistas e os non-nacionalistas foron acoutando os seus campos semánticos de xeito que dificilmente atopamos algún centralista que se denomine como tal, e moito menos os vellos movementos fascistas. O termo foi asentando no marco do noso Estado na denominación dos vascos, cataláns e galegos que así se declaran e o camiño para contrastar o que din ser co que fan é máis doado. É nese contexto que podemos sacar proveito do seguimento da traxectoria vital dun ideólogo deste pensamento político para determinar con maior detalle o alcance e formulación da teoría que pretendemos comprender.

Podemos dicir que en Castelao atopamos a unha personalidade integramente nacionalista. E para saber máis do que é o nacionalismo só compre con coñecer máis detalles da súa biografía política. Non por curiosidade morbosa ou divertimento nostálxico senón para entender un ideario e saber da súa substancialidade, distinguindo o estrutural do conxuntural, relacionando o caso particular co dos demais nacionalistas, detectando as súas contradicións e captar a súa historicidade. En definitiva, a vida de Castelao é un completo manual doutrinal.

Quizais o instante privilexiado para aprecialo sexa o momento onde Castelao ficou máis solo e tivo que apandar el coa responsabilidade de termar sobre si mesmo co peso de todo un proxecto que viña de ser abortado polo golpe militar franquista. O Castelao de 1936 a 1950. Que é o mesmo que había con anterioridade pero agora máis explícito.

Teríamos que saber máis do seu día a día na guerra, desde que participa na conformación da milicia galega até que viaxa como propagandista da república pola URSS, Cuba e EEUU, pasando pola súa etapa de Valencia e Barcelona. Que se coñece do seu proxecto de desembarcar na Galiza co apoio do Goberno Vasco?, das súas intervencións a prol da fronte asturiana?. Que foi do seu confronto con Giral durante a guerra?. Enfrontamento do que tanto se falou e inflou sen que se presentasen probas ao respecto.

Compre analizar o seu labor parlamentar a prol de rematar o proceso estatutario nas cortes de Montserrat e México, así como o seu traballo no mesmo sentido como Ministro no goberno Giral e mesmo con posterioridade (as xestións naqueles días nos que se demorou en París antes de volver a Arxentina).

É preciso debullar o acontecido cunha alianza estratéxica para el como é a de Galeusca, e contrastar as súas diferencias cun nacionalismo catalán que morría continuamente de éxito (a súa forza foi a súa maior  debilidade) e un nacionalismo vasco que non aguantou a presión da social-democracia española para desvialo do camiño trilateral. Que pasou coa Alianza Democrática (ANFD) para non dar chegado a acordo, porque ese rexeitamento frontal ao pacto cos monárquicos e a política de reconciliación nacional que lle presentaba o PCE, a que viña esa defensa da legalidade republicana no exilio fronte a experimentos como a JEL e, sobre todo, como iso encaixa co marco ideolóxico que el tiña.

Mais, o que pode resultar moi clarificador é o seu enfrontamento cun galeguismo interior que era cativo teórico da situación práctica de represión na que vivía.

Hai que entender o que representa a constitución do Consello de Galiza desde o punto de vista institucional e a Irmandade Galega como organización de masas, e como para Castelao o suxeito revolucionario non só eran os emigrantes, nin sequera os mariñeiros e labregos, senón tamén o proletariado, isto é, debemos entender a quen dirixe a súa mensaxe e como proxecta levar a cabo o seu ideario.

En definitiva, en cada carta, documento, anécdota, brincadeira ou nova que chega do Castelao deses anos vaise botando luz sobre algo máis que unha peripecia persoal, axuda a fixar o aparello teórico do nacionalismo como ideario cheo de contido concreto. É mais, a partir das súas diferenzas con outras figuras do galeguismo e mesmo co nacionalismo vasco e catalán, permitiranos, coa perspectiva dos anos, apreciar que consecuencias tiveron as diferentes posicións para lograr achegarse ou afastarse máis duns determinados obxectivos, e así, delimitar con máis precisión quen estaba a soster unhas teses coherentemente nacionalistas e quen se deixaba arrastrar polo presentismo oportunista. E dito o de oportunismo sen carga pexorativa. Simplemente valorar se valeu a pena renunciar a principios ou ceder en cuestións ideolóxicas para o que se conseguiu a cambio.

Posiblemente hoxe o nacionalismo e Galiza non serían os mesmos se Castelao non existise, mais tamén é certo que Castelao fixo o que puido para deixar tras de si unha pegada que se acumulase a prol da tradición de emancipación do país. Un individuo que pode facer?, din os que queren xustificar a súa abstención en intervir socialmente. Pois analizando algún caso coma este vemos que se pode facer bastante. Mais é certo que o seu labor non foi nunca individualista. Sempre o atopamos organizado, desde o Partido Conservador e o agrarismo de Rianxo até a Irmandade Galega de Bos Aires, pasando polas Irmandades da Fala e o PG. Pode que nestes tempos de ofensiva contra as organizacións políticas e sindicais atopemos na súa experiencia persoal información que nos axude a dilucidar o debate sobre as estruturas axeitadas para canalizar a execución do ideario nacionalista.

Castelao non só tratou de organizar aos galegos, senón que tamén os tratou de organizar con vascos e cataláns, tanto a nivel institucional como partidario, para desenvolver unha acción colectiva conxunta. Compre analizar na práctica o seu concepto de auto-organización cando atopamos o problema da participación no Fronte Popular antes do 36, e no Exército da República durante a Guerra e no Goberno Giral con posterioridade. Onde están os límites, como fixar as alianzas sen perder os principios, até onde se estende o compromiso con forzas que representan ao Estado co cal se pretende rachar, cando menos na súa formulación centralista.

Castelao foi un militante. Daba conta do que facía diante dos organismo dos que formaba parte, representaba a decisión acordada no seo destes e executaba as ordes do responsable de organización elixido polo partido. Compre revisar a correspondencia con Bóveda para apreciar até que punto asumía isto. Mais unha vez que se dinamitaron as estruturas do partido, tentou por todos os medios de reconstruílas, asumiu a xefatura no exterior e promoveu a reorganización no interior (que se demorou máis do que el quixera).

Compre distinguir a súa actuación a respecto do partido no exilio da que tivo cos do interior cos que finalmente rachou. Temos acceso a correspondencia con Prada para apreciar como envía informes e consulta a este e demais correlixionarios. Non vai por libre en ningún momento. Mais cuestiona a lexitimidade coa que unha limitada xeira de persoas se arrogan de xeito antidemocrático a representación do PG no interior. Certo que seguramente a estruturación do partido non podía ser participativa e deliberativa, mais unha vez que eran así as circunstancias non lle parecía lóxico o ton co que se dirixían a el esixíndolle unha disciplina da que renegaba quen llo pedía.

Castelao sufriu moito na súa rotura co partido no interior porque el acreditaba na necesidade de ter organizacións políticas propias fronte aos que precisamente sostiñan o contrario mentres paradoxalmente ocupaban a dirección destas.

Aínda que en vida de Bóveda deixou a el o labor de pensar nestas cuestións, tamén atopamos na súa obra unha reiterada preocupación teórica por como debe artellarse partidariamente o nacionalismo. Non incrustándose individualmente en partidos ou organizacións alleas, por suposto, máis tampouco excluíndo a diversidade ideolóxica que existe no mundo e que ten a súa concreción na Galiza en función da súa composición social.

Castelao ten un labor organizativo que acompañou o seu traballo teórico, fundamentalmente no "Sempre en Galiza" mais tamén nas cartas, e que hoxe achega unha experiencia de como se debe entender a organización do nacionalismo e tamén como se trata de desorganizar este cando se deixa de ser nacionalista. O frontismo, o respecto polo pluralismo, a busca de puntos de encontro que nos xunte fronte a procura continua de diferencias que nos afasten, etc... Todo iso se aprecia na súa acción deses anos.

Castelao empuxou a teoría nacionalista até un punto onde só cabe erguerse sobre ela pois calquera que trate de comezar de cero arríscase a abandonala. Hoxe xa non se pode ser nacionalista sen partir de Castelao, sen repetir a Castelao. Na teoría, mais tamén na práctica.

Cada vez que un ten a ocorrencia de innovar atópase reproducindo o dito polos non nacionalistas, cae nas mesmas teses resesas do centralismo de toda a vida. Non din nada novo, tanto no programático como nos aspectos organizativos. Mais preséntase como moderno pola novidade de ser escoitado de beizos nacionalistas. Aínda que tamén é certo que niso houbo quen lles pisou a idea. No caso galego: Ramón Piñeiro. Quen desde as filas do nacionalismo sempre defendeu ideas non nacionalistas até que desembocou finalmente nun PSOE no que estas se atopaban mellor encaixadas.

Por iso é interesante recuperar o confronto Castelao-Piñeiro. Non por arqueoloxía. É entender os termos actuais dos debates desde a perspectiva privilexiada que dan os anos e, sobre todo, saber en que acabou cada quen. De aí que sexa tan importante confrontar os conceptos coa praxe, e resulte tan útil saber da vida e non son da obra de persoeiros do pasado que achegan claridade á confusión conceptual presente.

En definitiva, indagar máis no decorrer existencial de persoas que encarnaron un determinado ideario contribúe a perfilar os termos concretos nos que se substancia hoxe dita teoría. No caso do nacionalismo, a figura de Castelao e os momentos decisivos que protagonizou logo da desfeita do 36, son fundamentais para comprender este pensamento ao contemplalo en vivo, encarnado nunha personalidade tan diáfana como esta. Non reneguemos pois dun home e un nome que cansa de tan citado e recitado como nos semella. Non caiamos no erro que advertira Sócrates de crer que sabemos todo e xa que logo deixar de pescudar. Se volvemos sobre Castelao comprobaremos como en cada volta atoparemos cousas autenticamente novidosas e descubriremos continentes realmente descoñecidos fronte a actitude dos que cren inventar a pólvora co simple xesto de ignorar que antes xa se lle ocorrera isto a outro.