Unha avenida de nome cuestionado

Tradución da Estación Atlántica

As asociacións da Memoria piden que Fernández Ladreda sexa retirado do rueiro de Pontevedra

José María Fernández Ladreda gozaba especialmente do recoñecemento público e durante a súa etapa como ministro deu nome a decenas de rúas e avenidas españolas. Varios municipios asturianos iniciaron xa en 1979 a retirada do seu nome do rueiro. O máis recente en expor o cambio foi Candás e as asociacións da Memoria piden que Pontevedra siga o seu exemplo. A súa argumentación? Fernández Ladreda non só apoiou a insurxencia militar e beneficiouse das prebendas do réxime franquista (entre elas unha carteira de ministro) senón que formou parte do aparello de represión.

S. R. - PONTEVEDRA 06 de junio de 2010 Fillo dun coronel, José María Fernández Ladreda foi militar e chegou a comandante, pero a súa verdadeira proxección conseguiríaa na actividade industrial e, especialmente, na carreira política: xa durante a ditadura de Curmán de Rivera chegou a ser alcalde e en 1933 obtén o acta de deputado. Ese día xurou fidelidade ás cortes republicanas, voto que revisou oportunamente xa o mesmo 19 de xullo de 1936 cando dá todo o seu apoio ao alzamento e faio en plena praza militar de Oviedo.

Arrinca así unha carreira ascendente que o levará a organizar nos seguintes meses as chamadas "compañías de voluntarios de Oviedo" e a prestar servizos ao coronel Aranda, uns "traballos" que o réxime recompensará xenerosamente ao industrial, de modo que só uns anos despois esta condición de rico empresario levarao ata encabezar o Ministerio de Obras Públicas.

E é a partir dese 1945 cando o nome de José María Fernández Ladreda multiplícase en decenas de rúas españolas, moi especialmente asturianas e galegas.

Por que un político mediocre en tanto nomenclátor local? Explícano as Asociacións da Memoria asturianas: "O motivo está no período histórico, un momento no que o halago ao ministro de quenda era o mecanismo habitual para conseguir os investimentos máis imprescindibles nun país sumido na miseria da postguerra".

A maiores, os historiadores conveñen en que "gustaba especialmente desta deferencia, nesa época outros ministros tiñan unha proxección idéntica e o seu nome non figura en tantas rúas, polo que a hipótese de traballo é que deixaba caer aos respectivos alcaldes que ese recoñecemento será un paso moi positivo para conseguir a obra solicitada, era un procedemento non excesivamente raro no franquismo".

E se de algo dera mostras Fernández Ladreda é de coñecer ben o mecanismo do Réxime. Consultado por este xornal, o recente Premio dá Crítica 2010 e comisario da exposición Memorial dá Liberdade, Enrique Acuña, explica que "ou que xa poden probar vos historiadores asturianos e non que se basea a retirada do seu nome ás rúas e avenidas é non só que fose un destacado membro do franquismo senón que formou parte do aparello de represión dentro dúas tribunais militares, desempeñando ou posto de vogal non consello de guerra sumarísimo de oficiais xerais, que se encargaba de xulgar aos militares que durante a guerra permaneceron leais á República".

Pero igual que chegou os recoñecementos (acumulou unha inxente cantidade de condecoracións, distincións civís, militares ou científicas e todo tipo de nomeamentos) desvanecéronse. Os primeiros en cuestionar tanto encomio foron os municipios asturianos, que maioritariamente optaron a partir de 1979 por retirar o seu nome das rúas.

O exemplo máis recente é Candás, en quen se fixan as asociacións da Memoria Histórica de Pontevedra para reclamar ao concello que actualice o nomenclátor local e retire o nome de Fernández Ladreda.

Sinalan que "as localidades asturianas conviñeron en que esa denominación oficial de rúa ou avenida de Fernández Ladreda é unha manifesta exaltación persoal da sublevación militar, a guerra civil e a represión da ditadura, conforme ao indicado no artigo 15 da Lei".