O 10 de marzo de 1972: a loita obreira e antifranquista en Galicia

Monumento en Ferrol a Amador Rey e Daniel Niebla

Traducción Estación Atlántica

Alfredo Iglesias Diéguez

Rebelión 10-03-2006

O presente traballo é unha tradución e ampliación dun artigo titulado "Ou 10 de marzo" publicado en Galicia

O día 10 de marzo de 1972, logo de atopar pechadas as portas da factoría de Bazán, os máis de 4.000 obreiros que acudían ao seu traballo dirixíronse en pacífica manifestación cara ao centro da cidade de Ferrol co ánimo de buscar a solidariedad do resto da cidadanía ferrolá e para explicar o que estaba pasando na factoría —onde os traballadores levaban xa varios meses mobilizándose para lograr melloras salariais, unha redución da xornada laboral a 42 horas semanais e un mes de vacacións, o 100% do salario en caso de enfermidade ou accidente, a xubilación aos 60 anos co 100% do salario real, a readmisión dos despedidos por motivos políticos e un local de reunión—; no transcurso desa marcha, ao chegar á ponte das Pías, foron detidos por unha compañía da policía armada, polo que se produciu un enfrontamento que terminou coa morte de Amador Rey e Daniel Niebla,

así como con máis de corenta feridos de bala e con numerosos detidos, entre os que se atopaban Pillado, Riobó, Amor Deus e outros dirixentes obreiros. Nos días seguintes, a solidariedad cos traballadores de Bazán difundiuse por toda a comarca ferrolá e por toda Galicia: os paros estendéronse a outras factorías e a poboación respondeu dando mostras de apoio ás familias dos represaliados; finalmente, o día 21 de marzo, as portas da factoría volvíanse a abrir, a pesar de que nesta ocasión os obreiros traballaban baixo a vixilancia da policía e coa ausencia de 160 compañeiros, algúns deles enlaces sindicais, que fosen despedidos. A loita terminase, pero a fortaleza do movemento obreiro quedase patente.

Tamén en Vigo viviuse un conflito sociolaboral de grandes dimensións. Nesa cidade as reivindicacións obreiras, que comezasen ao amparo da renovación dos convenios colectivos no ano 1971, culminaron, logo dun proceso de crecente conflitividade laboral que se agudizase logo dos sucesos de Ferrol, coa folga xeral sostida durante quince días en setembro de 1972. As demandas eran as mesmas que en Ferrol: redución da xornada laboral, readmisión dos despedidos...; con todo, como antes en Ferrol, a intransigencia dos empresarios e a represión exercida sobre os líderes sindicais saldouse co despedimento de preto de 400 traballadores pertencentes ás principais empresas de Vigo: Citroën, Vulcano, Barreras, Censa, Álvarez..., entre os que se atopaban Waldino Varela, Xaniño e outros moitos obreiros, así como Camilo Nogueira e Francisco Lores, enxeñeiros de Citroën que pertencían ao colectivo Galicia Socialista.

En liñas xerais, o acontecido en Vigo e Ferrol, que situaba a estas dúas cidades na vangarda das loitas laborais na España dos anos finais do franquismo, sintonizaba co que estaba pasando a nivel internacional: o fortalecemento das forzas progresistas e o aumento da conflitividade social. Aí están as mobilizacións dos anos sesenta e setenta dos metalúrgicos italianos, os obreiros franceses, os metalúrgicos e mineiros alemáns, os mineiros británicos e, en xeral, a agudización dos conflitos sociolaborais na maioría dos países occidentais, que nos EEUU tomaron a forma de loita polos dereitos civís da poboación afroamericana.

Neste sentido, se temos en conta que os anos sesenta e setenta estiveron marcados por un avance decisivo da mobilización obreira e do socialismo (pensemos no triunfo de Salvador Allende en Chile en 1970, da revolución dos caraveis en Portugal en 1974 e do avance da descolonización africana, moitas veces baixo signo socialista), que pasou para que tanta forza desvanecésese no aire?

Precisamente ante estas mobilizacións os grandes posuidores, que temían perder o seu poder, aproveitaron a crise enerxética iniciada en 1973 e agravada coa crise xeral de abastecementos entre 1978 e 1979 para impor, como solución á crise, o modelo económico neoliberal. Un modelo que conseguiu triunfar despois de que chegasen ao poder Tatcher en 1979 e Reagan en 1980; este modelo, baseado na fragmentación do traballo e na ausencia do Estado da economía, principio ideolóxico que inspirou a onda de privatizacións de empresas públicas, a introdución de criterios de mercado nos servizos ofrecidos polo Estado (cando non a súa privatización directa ou indirecta, como no ensino e na sanidade) ou o déficit cero, tiña (ten) como obxectivo principal, máis aló da incorporación ao ámbito da libre empresa da sanidade e a educación e a obtención de maiores beneficios empresariais desreglamentando o mercado laboral, a desmovilización da clase traballadora. Ese era e segue sendo o obxectivo final: desmovilizar á clase traballadora.

Neste sentido, non deixa de ser significativo que a reconversión industrial de 1982-1984, que ao introducir a precariedade e a inestabilidade no ámbito laboral (recordemos os despedimentos masivos, os parados de longa duración, a inseguridade na permanencia no emprego, a desigualdade obxectiva entre os traballadores fixos da empresa e os eventuais ou subcontratados...) tanto fixo pola desmovilización do movemento obreiro, afectase principalmente ás dúas cidades galegas nas que a clase traballadora alcanzase unha maior capacidade organizativa e de loita nos anos setenta e primeiros oitenta: Ferrol e Vigo, a pesar de que tamén había industrias na Coruña (Repsol, Santa Bárbara...) ou en Santiago de Compostela (Finsa...).

Naqueles anos a mobilización foi substituída pola movida e as reivindicacións sociais polo éxito individual, dando comezo a un proceso liberalizador que pode culminar coa destrución de moitos dos dereitos sociais. Fronte a isto, é necesario permanecer vixiantes na defensa dos nosos dereitos, que, non o debemos esquecer, foron conquistados ao longo de anos de loita e co sacrificio de moitos compañeiros e camaradas mortos na loita.

  La Verdad - Vanguardia del Movimiento Obrero- Ferrol 1972

Imagenes de la Asociación López Bouza de Ferrol