A Comisión da Memoria Histórica recompila as biografías de 595 vítimas

Os familiares asistían en 2010 á inauguración do monumento

da avenida de Navarra . Pedro Puig

Traducción Estación Atlántica

El Ideal Gallego.com -MARTA GARCÍA MÁRQUEZ - A CORUÑA - 1 Mayo 2012

Ocultar na súa casa ao deputado socialista Luís Rufilanchas. Polo menos ese foi o pretexto oficial para acabar coa vida Delfino Liñeiro no Campo dá Rata. Era o 11 de xullo de 1937 e a súa muller coidaba ao pequeno Roberto na súa casa das Xubias. Por entón, di o sobriño dos irmáns coñecidos como os “da lejía”, non se necesitaban demasiadas razóns para facelo. Só tiñas que ser do bando contrario. Augusto non puido coñecer a tres dos seus catro tíos. Conta que a súa nai Concha foi a única que quedou na cidade logo de todo. Pero o destino fixo que o maior deles, Pepín, puidese contalo tras secuestrar un barco e alcanzar Francia. Con todo, nin un nin outro recordan aos seus familiares falecidos.

Aínda que Augusto escoitou centos de historias da súa familia, comprometida coa causa socialista e moi coñecida na Coruña, Roberto apenas soubo nada de todo aquilo porque o medo entrou na súa casa o mesmo 11 de xullo e non saíu ata o final da ditadura de alí, onde o seu pai levaba a correspondencia e arranxaba tranvías.

Roberto aínda recorda cando se cruzaba aos chivatos do réxime pola rúa e dicíanlle que foran os vermellos os causantes da morte do seu pai. Tivo que crecer para saber a verdade, do mesmo xeito que Augusto, que se decatou que a casa do seu avó José que un día foi desvalixada e arrasada polos nacionais foi acubillo de moitos dos que saían de patitas procedentes do hospicio da rúa de San Roque.

El acollíaos nun fogar que foi centro de reunións da cúpula socialista e encontro de deportistas porque os García García practicaban remo e Bebel xogaba no Deportivo cando foi procesado. Del, Augusto herdaría o seu alcume “Bebucho” polo gran parecido físico que tiñan os dous.

Estes son só dous exemplos do que se recolle no libro “A represión franquista na comarca dá Coruña”, editado por Laiovento. Unha publicación para chorar que levou a cabo a Comisión pola Recuperación dá Memoria Histórica dá Coruña como homenaxe aos 595 coruñeses e foráneos que viron a morte entre a Torre e as curvas de Herves, onde foron tirados moitos corpos á cuneta. Que era a forma máis fácil de desfacerse deles.

Conta Manuel Monge que a confección desta lista dolorosa saíu adiante grazas a unha subvención do Ministerio de Presidencia na etapa de Zapatero e a colaboración do proxecto Nomes e Voces, na que a Universidade despregou unha investigación profunda para recompilar as vítimas do franquismo en Galicia. Xunto a unha pequena biografía de cada un deles onde se inclúe o seu fatal desenlace, están tamén as fontes consultadas. Un total de 58 libros, ademais de xornais e actas xurídicas, sinala Monge: “Isto é ou resultado de peneirar polos concellos e de consultar nas súas actas”.

O membro da comisión destacaba entre os identificados, outros 28 descoñecidos dos que se saben algúns datos pero que non son suficientes para recoñecelos. Aquí están os que pasearon polo Campo dá Rata e os que faleceron de hemorraxia interna, isto é, dun disparo letal. Dentro ou lonxe da súa terra pero na Coruña. Monge conclúe que seguramente non estean todos porque ocorre que son moitos os casos que aínda están saíndo á luz logo de sesenta anos no armario como o do xeneral José Aranguren, que se mantivo fiel á República a pesar de que sabía que ían detrás del.

Xunto a familias esnaquizadas como os Boedo ou os González González, ás que arrebataron a varios dos seus membros, escríbense tamén os nomes dos alcaldes Ánxel Casal, Jaime Quintanilla e Suárez Ferrín. Nun compendio de acontecementos que hoxe se reflicten sobre o papel para que non se volvan a repetir.