Decenas de símbolos e placas franquistas perviven en Galicia

Cruz do Castro (Vigo) europa press

 

Traducción Estación Atlántica

A CRMH da Coruña entrega a un relator especial da ONU un documento sobre o "camarada Fraga" e as vítimas da represión

 

Santiago de Compostela , 2 Feb. (EUROPA PRESS)

Decenas de símbolos, placas e rúas bautizadas en honor de membros do réxime franquista perviven en Galicia máis de seis anos logo da aprobación definitiva da Lei de Memoria Histórica a finais de 2007 impulsada polo Goberno de José Luís Rodríguez Zapatero e que agora se atopa "paralizada", segundo denuncian colectivos en defensa da reparación aos represaliados.

Consultado por Europa Press, o historiador e membro da Comisión pola Recuperación dá Memoria Histórica (CRMH) Manuel Monge lamenta que os exemplos de "símbolos de represión franquista" na comunidade "non teñen fin" e abarcan toda a xeografía galega. "Na Coruña, o pleno aprobou en 2009 retirar 52, entre eles 23 rúas con nomes franquistas e non se cumpriu", denuncia.

De feito, ha enfatizado que destas 23 rúas "quedan as máis significadas" e cita algúns exemplos como "a Rúa do General Mola, a Teniente Coronel Tejero ou a Juan Canalejo". Nalgúns casos, como a Rúa de General Sanjurjo "xa se aprobou ata a sustitución" e "ía chamarse Avenida de Oza", co cal "só é cambiar unha placa por outra".

A pervivencia da simboloxía franquista foi un dos elementos máis denunciados por asociacións galegas e familiares de vítimas ante o relator especial da Organización das Nacións Unidas (ONU) sobre xustiza transicional, Pablo de Greiff, que visita España estes días para evaluar as medidas adoptadas para reparar as "violacións de dereitos humanos" da Guerra Civil e da ditadura.

De feito, Telmo Comesaña, da Asociación Viguesa pola Memoria do 36, suscitou a situación da cruz do Castro, na cidade olívica, que inicialmente rendeu "unha homenaxe ao exército nazi". Denunciado este feito por esta asociación, Comesaña relatou que se lle retiraron os emblemas nazis, pero que é o Concello quen "sistemáticamente négase á retirada de devandito elemento conmemorativo fascista".

Neste sentido, o pleno do Concello de Vigo rexeitou fai uns meses unha moción do BNG que instaba ao goberno local a demoler a cruz do Castro para dar cumprimento á Lei de Memoria Histórica. O PP votou en contra e o PSOE abstívose, á vez que ambos grupos remitíronse a un acordo plenario de 1981 para manter que é un monumento "a todos os caídos".

En Lugo, o escritor e profesor universitario Claudio Rodríguez Fer tamén denuncia reiteradamente a continuidade da simboloxía franquista e critica a proposta --apoiada por PSOE e PP-- do Concello lucense, que dirixe o socialista José López Orozco, de que unha rúa leve o nome do expresidente galego Manuel Fraga, tamén fillo adoptivo da cidade da Coruña.

"CAMARADA FRAGA"

Respecto diso, desde Iniciativa Galega pola Memoria, que agrupa a asociacións memorialistas galegas, Rubén Afonso Lobato, explicou a Europa Press que é "necesario que non óbviese o papel" de Manuel Fraga no franquismo e ratificou ao relator de ONU Pablo de Greiff un documento sobre "o camarada Fraga" e as "vítimas da represión franquista".

Neste "caderno" inclúense "algúns datos biográficos"do expresidente galego e ministro do réxime que "xustifican un título que non é irónico", sinalou Manuel Monge, quen recorda que un decreto de febreiro de 1961 no que cesaba como "delegado nacional de asociaciones de Falange Española Tradicionalista y de las Jons" agradécelle "os servizos prestados" ao "camarada Manuel Fraga Iribarne".

Monge remarca, ademais, que este recibiu en 1968 o título honorífico de "fillo adoptivo" da Coruña, cando "a represión era brutal", xa que "un mes despois o Consello de Ministros declaraba o Estado de Excepción". Agora, a CRMH prevé emprender unha campaña para que se lle retire esta distinción.

"INCUMPLIMIENTOS" E RETIRADA DE AXUDAS

Tanto Monge como Rubén Afonso Lobato denuncian a "paralización" e "incumplimientos" da Lei de Memoria Histórica, xa no seu momento considerada "insuficiente" por boa parte das asociacións memorialistas que censuran que "non anule os xuízos sumariales a vítimas do franquismo", á vez que insisten en que non queren "revancha", senón "verdade, xustiza e reparación".

Aínda que coinciden en que "non só o PP" é o "responsable" dos incumplimientos, si censuran algunhas decisións tanto na Xunta, como "a eliminación do impulso" ao proxecto interuniversitario 'Nomes e Voces', como do Goberno central. "Todas as axudas para a exhumación e a investigación das fosas desapareceron", lamenta Monge.

Neste sentido, en outubro deste ano, a Comisión Constitucional do Congreso rexeitou, cos únicos votos do PP, unha proposición non de lei da Esquerda Plural (IU-ICV-CHA) na que se instaba ao Goberno a eliminar todos os símbolos franquistas que segue habendo en edificios propiedade da Administración Xeral do Estado, empezando polos que aínda quedan en complexos adscritos ao Ministerio de Defensa.

Neste debate, o PP alegou que o Goberno cumpre escrupulosamente a lei. Con todo, as asociacións memorialistas galegas e do resto do Estado insisten en que "non é así". A modo de exemplo, Monge rememora unha anécdota vivida ao acudir a realizar unha exhumación á localidade de Vilarmaior, onde "no cemiterio, pegado á igrexa, hai unha placa que fala dos caídos".

Ditas placas subliña, "son totalmente ilegais" en espazos públicos e deben ser "retiradas". "Hai un apartado que di que no caso de que algún particular ou institución néguese a cumprir a lei, retiraránselle todo tipo de subvencións, pero ninguén fai nada", lamentou o membro da CRMH da Coruña.

"O ESTADO DEBE FACERSE CARGO"

Todas as asociacións e familiares de vítimas do franquismo insisten en pedir a "reparación", pero tamén "frear a apología de declaracións e simboloxía franquista" nas institucións. Un dos casos máis polémicos en Galicia foi o do alcalde de Beade (Ourense), Senén Pousa, quen se definiu públicamente como "franquista" e aseguraba que "ninguén" no seu partido recriminoulle" por iso.

Tras anos con simboloxía franquista no seu despacho --incluído un cadro de Francisco Franco--, o regidor retirouna recientemente. A principios de outubro, un artefacto explosivo atribuído a Resistencia Galega causara graves danos no Consistorio de Beade.

Con todo, pese aos "incumplimientos", tamén hai en Galicia quen impulsa iniciativas novedosas en defensa da Memoria Histórica como o alcalde de Amoeiro (Ourense), Rafael Rodríguez Villarino, que activou unha campaña de recaudación popular para pagar placas explicativas para colocar en todos os lugares con simboloxía franquista do municipio.

En declaracións a Europa Press, Rafael Rodríguez sinalou que a previsión é instalar 14 placas por 459,80 euros e asegurou que se sente "apoiado" polos cidadáns na súa medida. As asociacións memorialistas móstranse escépticas cara a este tipo de iniciativas e creen que é o Estado o que debe asumir "os gastos" das accións pedagógicas, coas de reparación e coas exhumaciones.

"Nós non queremos vinganza, senón xustiza e reparación, pero parece que o que quere o Goberno é que os mortos sigan nas cunetas", lamentaba recientemente Xoan Carlos Garrido, un dos portavoces da Iniciativa Galega pola Memoria Histórica.