 |
| Fotos: Arquivos da Asociación Vecinal Minas da Brea e O Faiado da Memoria |
Un documental recupera o importante papel xogado polas veciñas do poboado minero de Brea-Ou Fontao
Faro de Vigo - Salvador Rodríguez 02.03.2014
Juventina Blanco Rodríguez, Celsa Vázquez Fernández, Visita Pérez López e Pura Villanueva Varela peitean canas e recordos de mocidade: as primeiras son brancas, pero os segundos alóxanse na súa memoria en cor negra, e non por motivo luctuoso algún, senón porque se remontan ás décadas dos 40 e 50 do século pasado cando, mentres no resto de Galicia padecíanse os "anos dá fame" da posguerra civil, elas, aínda moi novas, formaban parte do núcleo poblacional das minas da Brea, onde se extraía un "ouro negro" chamado wolframio ou wolfram, mineral estratéxico e fundamental para calquera tipo de armamento da época.
Juventina, Celsa, Visita e Pura, xunto ao veterano minero José Parcero, foron reunidas por Encarna Otero directora do documental "A luz do negro", patrocinado polo Consello dá Cultura Galega, para dar testemuño do papel xogado polas mulleres durante os anos de esplendor minero da comarca.
En 1939, A Brea era un dos grandes núcleos de extracción de wolframio a nivel mundial. Durante a Segunda Guerra Mundial, calcúlase que traballaron en torno ao wolfram máis de seis mil acodes, tres mil directamente nos labores de extracción das factorías controladas polos alemáns, favorecidos por Franco. "Ás mulleres -conta Encarna Otero- non se lles permitía traballar nas galerías nin na fábrica, pero, contratadas pola empresa concesionaria, realizaron traballos auxiliares como lavado e separación do material".
Claro que, aínda que é certo que os alemáns controlaban as principais factorías, os aliados tamén ansiaban o preciar "ouro negro", pero tiñan que conseguilo de estraperlo, e nesa trasfega clandestino tiveron moito que ver numerosas veciñas da Brea: unhas relacionadas coas concesións independentes (pequenas leiras particulares) e, outras, vinculándose coas partidas de guerrilleiros que vendían o mineral ao mellor postor.
José Parcero recorda as habituais visitas á zona do grupo do mítico guerrilero Foucellas, así como doutros aos que denomina "corcheiros". Juventina, Celsa, Visita e Pura, xunto ao propio José, reparan en "a estreita vixilancia por parte da Garda Civil ", reforzada por regimientos do Exército, ao momento de que máis dunha vez, detidas polos vixiantes, non tiveron máis remedio que entregar os seus "palanganas" de wolfram camufladas baixo unha capa de terra: "a terra era castaña e o wolfram, negro", puntualizan.
A efervescente actividade na zona xerou a construción dun poboado que, polas súas características, debeu semejar aos das películas do Far West, pero xa dotado cos adiantos tecnolóxicos do século XX. Abríronse ata sesenta tabernas, tres salóns de baile e dous cines, así como varias casas de comida, hostales e apartamentos para aloxar aos obreiros...Todas estas actividades concentrábanse no "barrio de madeira" e nelas implicáronse muchísimas mulleres.
Asturianos
Tamén foron destinados a traballar alí decenas de asturianos, exsoldados republicanos presos polos franquistas e acolleitos ao "programa de redención de penas polo traballo", cuxo oficio na vida civil era o de mineros. Desa presenza asturiana xurdiron non escasos matrimonios entre asturianos e mulleres de Vila de Cruces. Foi un deles, precisamente, o que fundou a primeira escola para os fillos dos traballadores das minas do wolfram: "Ese home -recordan estas mulleres que foron as súas alumnas- traballaba na mina desde as 6 da mañá ata as 3 da tarde. A nós dábanos clases cando xa se facía de noite" . Recientemente, os veciños da Brea recuperaron a tradición de celebrar Santa Bárbara, patroa dos mineros, un festexo que levaran a Fontao aqueles mineros asturianos Pero coa baixada dos prezos a finais de 1960, iniciouse o declive das explotacións de Fontao, que acabarían por pechar o 9 de maio de 1963, pese á continuada mellora na súa maquinaria e nos seus sistemas de extracción e ao importante aforro nos custos do transporte que supuxera a inauguración, entre 1957 e 1958, da liña de ferrocarrís entre Sanabria, Ourense e Santiago, que contaba coa estación de Bandeira a só dez quilómetros da mina de Fontao.
Juventina, Celsa, Visita e Pura, xunto ao veterano minero José Parcero, foron reunidas por Encarna Otero directora do documental "A luz do negro", patrocinado polo Consello dá Cultura Galega, para dar testemuño do papel xogado polas mulleres durante os anos de esplendor minero da comarca.
En 1939, A Brea era un dos grandes núcleos de extracción de wolframio a nivel mundial. Durante a Segunda Guerra Mundial, calcúlase que traballaron en torno ao wolfram máis de seis mil acodes, tres mil directamente nos labores de extracción das factorías controladas polos alemáns, favorecidos por Franco. "Ás mulleres -conta Encarna Otero- non se lles permitía traballar nas galerías nin na fábrica, pero, contratadas pola empresa concesionaria, realizaron traballos auxiliares como lavado e separación do material".
Claro que, aínda que é certo que os alemáns controlaban as principais factorías, os aliados tamén ansiaban o preciar "ouro negro", pero tiñan que conseguilo de estraperlo, e nesa trasfega clandestino tiveron moito que ver numerosas veciñas da Brea: unhas relacionadas coas concesións independentes (pequenas leiras particulares) e, outras, vinculándose coas partidas de guerrilleiros que vendían o mineral ao mellor postor.
José Parcero recorda as habituais visitas á zona do grupo do mítico guerrilero Foucellas, así como doutros aos que denomina "corcheiros". Juventina, Celsa, Visita e Pura, xunto ao propio José, reparan en "a estreita vixilancia por parte da Garda Civil ", reforzada por regimientos do Exército, ao momento de que máis dunha vez, detidas polos vixiantes, non tiveron máis remedio que entregar os seus "palanganas" de wolfram camufladas baixo unha capa de terra: "a terra era castaña e o wolfram, negro", puntualizan.
A efervescente actividade na zona xerou a construción dun poboado que, polas súas características, debeu semejar aos das películas do Far West, pero xa dotado cos adiantos tecnolóxicos do século XX. Abríronse ata sesenta tabernas, tres salóns de baile e dous cines, así como varias casas de comida, hostales e apartamentos para aloxar aos obreiros...Todas estas actividades concentrábanse no "barrio de madeira" e nelas implicáronse muchísimas mulleres.
Asturianos
Tamén foron destinados a traballar alí decenas de asturianos, exsoldados republicanos presos polos franquistas e acolleitos ao "programa de redención de penas polo traballo", cuxo oficio na vida civil era o de mineros. Desa presenza asturiana xurdiron non escasos matrimonios entre asturianos e mulleres de Vila de Cruces. Foi un deles, precisamente, o que fundou a primeira escola para os fillos dos traballadores das minas do wolfram: "Ese home -recordan estas mulleres que foron as súas alumnas- traballaba na mina desde as 6 da mañá ata as 3 da tarde. A nós dábanos clases cando xa se facía de noite" . Recientemente, os veciños da Brea recuperaron a tradición de celebrar Santa Bárbara, patroa dos mineros, un festexo que levaran a Fontao aqueles mineros asturianos Pero coa baixada dos prezos a finais de 1960, iniciouse o declive das explotacións de Fontao, que acabarían por pechar o 9 de maio de 1963, pese á continuada mellora na súa maquinaria e nos seus sistemas de extracción e ao importante aforro nos custos do transporte que supuxera a inauguración, entre 1957 e 1958, da liña de ferrocarrís entre Sanabria, Ourense e Santiago, que contaba coa estación de Bandeira a só dez quilómetros da mina de Fontao.
Nenhum comentário:
Postar um comentário