Un orfo no exilio

Traducción Estación Atlántica

Luís Eugenio Aballe, fillo dun dos nove fusilados en Baredo en 1936, visita Nigrán tras 72 anos de emigración en Arxentina

Luís Eugenio Aballe asina, onte, no Libro de Ouro de Nigrán. // FdV

Faro de Vigo- comarcas 17/9/10 D. VÁZQUEZ - NIGRÁN

Fuxiu a Arxentina en 1938 coa súa nai e o seu irmán menor dun país en guerra que xa se cobrou a vida do seu pai. Luís Eugenio Aballe Rial, aos seus 82 anos, regresa agora ao seu pobo natal coa mirada posta nun pasado tráxico que nunca puido borrar da súa memoria. Este orfo dun dos "Nove de Baredo" foi recibido onte no Concello de Nigrán.

"Non son un fillo da guerra; son unha vítima". Luís Eugenio Aballe Rial reivindica, aos seus 82 anos, a súa tráxica infancia e o sufrimento da súa familia, emigrada "por forza" desde Panxón a Bos Aires en 1938.

O exilio foi a única saída que atoparon para afastarse dunha guerra que xa se cobrou a vida do pai, Manuel Aballe Domínguez, fusilado polos falanxistas dous anos antes en Baredo xunto a outros oito homes.

"O meu pai non tiña un compromiso político especial", explicou onte Luís Eugenio, de visita no Concello de Nigrán tras 72 anos de exilio. "Foi vítima dun comentario a treo que fixo en presenza dun garda civil", agregou.

Aballe recorda aínda con espanto o día en que irromperon na súa casa para levar detido ao seu pai, un home de 41 anos que proxectaba establecerse coa súa familia en Cádiz, onde xa traballaba como mariñeiro: "Eu tiña oito anos, pero conservo gravada a súa imaxe sentado na cama, cos cóbados apoiados nun colchón enrolado e suxeitándose a cabeza coas mans".

Aquel arresto foi a sentenza de morte de Manuel, que días despois era conducido nunha camioneta xunto a outros oito homes ata a ensenada da Bombardeira, en Baredo. Alí foron fusilados un a un. Os seus corpos foron a parar a unha fosa común no cemiterio de Baiona.

Aínda que non todos os cadáveres foron recuperados, os restos de Manuel Aballe foron identificados e sepultados definitivamente en Panxón. "Contáronme que a miña avoa rescatou o seu corpo, que recoñeceron polos zapatos. Déronllo medio fraccionado, pero o trouxeron nunha gamela ata Panxón e metérono en segredo na tumba", asegura Luís Eugenio, que dous anos logo da morte do seu proxenitor emprende viaxe a Arxentina coa súa nai e o seu irmán menor.

Saíron de España nun tren cara a Lisboa: "Foi unha viaxe triste. Levabamos unha mazá e 15 duros de prata que mamá tivo que deixar na fronteira". Ao chegar á capital lusa esperaban embarcarse inmediatamente cara a Bos Aires, "pero nos atopamos con que o barco saía con tres días de demora. Por sorte a miña tía puido dispolo todo desde Arxentina para atoparnos aloxamento".

As crises nerviosas acompañaron a Luís Eugenio ata a súa adolescencia. "Non se podía falar do meu pai na miña presenza e un día rompín todos os barrotes de bronce da miña cama", afirma. Aínda así logrou reporse á adversidade, estudou na Escola Nacional de Belas Artes e traballou nos laboratorios cinematográficos Álex de Bos Aires e nunha fábrica de froita. Nunha viaxe a España en 1950, grazas a un permiso militar, coñece á súa muller, Mercés, coa que formou unha gran familia, con 5 fillos e 10 netos, en Arxentina, país ao que agradece "que nos recibise cos brazos abertos".

Onte asinou no Libro de Ouro de Nigrán, o pobo que lle viu nacer e que, segundo o alcalde, colocará unha placa no porto de Panxón en memoria do seu pai e dos outros oito miñoranos fusilados en Baredo.