Un século de loita por desenterrar a verdade

Darío Rivas durante a exhumación dos restos do seu pai, fusilado en 1936 en Portomarín. carlos pardellas

Traducción Estación Atlántica

A Diputación de Lugo concede a placa de honor a Darío Rivas, fillo dun fusilado no franquismo e promotor da querella en Arxentina polos crimes da ditadura

Homenaxe o 31 de xullo de 2014

R. Prieto - La Opinión A Coruña  13.07.2014
Cruzou o Atlántico desde o seu Galicia natal a Arxentina con só 9 anos. Cando tiña 17, Darío Rivas decatouse por carta de que o seu pai, alcalde de Castro de Rei, fora fusilado polos falangistas. Aínda que se prometeu non volver a España, viaxou a Galicia coa súa muller en varias ocasións. Nunha destas visitas decatouse por casualidade onde estaba enterrado o seu pai. Foi entón cando empezou a súa loita por desenterrar a verdade e xulgar aos culpables. En 2005 recuperou os restos do seu pai. Desde 2010 dá a batalla en Arxentina por sentar no banquiño aos autores dos crimes do franquismo

Darío Rivas, fillo do exalcalde de Castro de Rei fusilado en outubro de 1936, decatouse por casualidade en 1994 onde xacían os restos do seu pai. En agosto de 2005, voluntarios da Asociación da Recuperación da Memoria Histórica (ARMH), grupo orixinario do Bierzo leonés promotor das primeiras exhumaciones do franquismo, abriron a fosa onde fora sepulto Severino Rivas. Desde entón os seus restos repousan no panteón familiar de Loentia baixo o epitafio: Papá, descansa en paz, pídecho o teu fillo consentido. Aos seus 94 anos, Darío Rivas, afincado en Bos Aires, mantén a loita pola memoria de quen "morreron sen xustiza".

E faio desde Arxentina, onde promovió fai xa catro anos unha querella para que a Xustiza do país austral investigue os crimes da ditadura aos que España deu carpetazo. En recoñecemento ao seu labor a favor dos dereitos humanos e de defensa dos represaliados e familiares das vítimas do franquismo, a Diputación de Lugo entregaralle a placa de honor da provincia e renderalle homenaxe o próximo 31 de xullo.

Loita contra o esquecemento
A historia de Darío Rivas, residente en Arxentina desde os nove anos, foi a que deu inicio ao proceso xudicial que alén do Atlántico investiga os crimes da ditadura de Franco. A querella que promovió este galego en Bos Aires en abril de 2010, que xa suma máis de 300 denuncias, sinala ao Estado español como responsable dos delitos cometidos entre 1936 e 1977. O pasado mes de maio, a xuíz que leva o caso, María Servini, viaxou a España para interrogar a vítimas e familiares do franquismo que pola súa idade non podían desprazarse a Bos Aires para declarar no proceso.

Para Darío Rivas é unha "vergonza" que os "culpables" aínda non sexan xulgados e que o Goberno español non busque aos seus desaparecidos. "É deixar vivo un antecedente de genocidio impune que van pagar as xeracións futuras", denuncia desde Bos Aires.

Investigación
Ten claro que aínda hoxe hai "responsables" destes "asasinatos" que deben sentarse no banquiño para render contas ás familias polos máis de 130.000 fusilados e os máis de 30.000 nenos desaparecidos. "Sei que hai moitos responsables da masacre mortos, pero tamén hai moitos vivos que asinaban sentenza de morte a garrote vil", advirte.

A idea de promover unha investigación sobre as desaparicións do franquismo roldáballe a cabeza desde o mesmo día en que recuperou os restos do seu pai, fusilado nun desnivel que descende da estrada de Lugo á capela de Cortapezas, en Portomarín.

Darío despediuse ata en tres ocasiones do seu pai. A primeira foi en 1929. A súa nai morrera e o seu pai decidiu envialo á prometedora Arxentina de entón onde xa estaba unha das súas irmás e cos anos irían cinco máis. En 1936, Severino Rivas, campesiño, foi elixido alcalde do Concello de Castro de Rei. Pero non durou moito no cargo. Aos catro meses estalou a Guerra Civil. Cando Darío tiña 17 anos recibiu por carta en Bos Aires a noticia de que o seu pai fora asasinado polos falanxistas tras pasar dous meses na prisión de Lugo. E a última ocasión en que se despediu del foi en 2005, cando un equipo de voluntarios da ARMH exhumó os seus restos, os primeiros dunha vítima galega na comunidade.

Foi no ano 1994 cando, por casualidade, decatouse do lugar no que xacían os restos do seu pai. Nunha viaxe a Galicia coa súa muller entrou nunha tenda de agasallos en Portomarín, localidade na que sospeitaba que fusilaran ao seu pai. En teoría, os falaxistas abandonárono nun cemiterio anegado por un embalse. Alí a dona do establecemento preguntou a Darío si era turista, el pensou que lle quería cobrar os detalles máis caros. "Si e non", díxolle. Entón contoulle que residía en Bos Aires pero era de Castro de Rei.

Buscando tema de conversación, a muller faloulle de dous homes aos que mataran os falanxistas cando ela era nena e que eran veciños da aldea de Darío. Fíxolle mención a un gabán que vestía un deles e os rumores que dicían que era alguén importante. Case sen alento, Darío recordou o gabán que lle enviou ao seu pai a súa irmá desde Bos Aires e pediu á muller máis detalles desa historia. "Quen a sabe ben é o carnicero", díxolle. Darío iniciou a procura que lle levou ao lugar onde mataran ao seu pai: a capela de Cortapezas. Os restos de Severino Rivas, case 70 anos despois, seguían alí, debaixo daquela terra e daquelas herbas silvestres. En agosto de 2005, foron exhumados os seus restos. Desde entón xacen no panteón familiar.