Os portugueses de Marín

Montse Fajardo coa Memoria de Marín no Pozo da Revolta 20/9/15

Pontevedra Via! Celso Xavier Milleiro Sánchez 17 setembro 2015

Tras unha conversa mantida hai meses con José Antonio Pazos, interesante e polifacético mestre do colexio do Sequelo, gostaría realizar unha pequena procura nos datos que teño dos portugueses en Marín.

Ao longo do século XX chegaron ao noso concello perto dun centenar de emigrantes procedentes da outra beira do Miño que se asentaron e deixaron tras de si as súas pegadas, sendo numerosos os actuais marinenses descendentes deles. Os primeiros en chegar procedían do norte de Portugal, unha parte importante oriúndos da parroquia de Perre, en Viana do Castelo, e estaban relacionados co oficio de cantaría. Máis tarde, e en menor cantidade, viñeron da zona de Leiría e estaban especializados no oficio asociado ao sector manufactureiro da madeira. Xa nos anos 60, procedentes da zona de Chaves, fixaron aquí a súa residencia portugueses de etnia xitana.

Os apelidos de moitos deles foron deturpados e desnaturalizados e noutros recoñécense ben a súa procedencia: Epifanio, Capa, Abreu, Malaquías, Barbosa, León, Guerra, dos Anjos, Acevedo, de Sá, Leal... Deixando unha importante pegada na historia e na vida social de Marín. Os primeiros chegaron a comezos do século XX para traballar na construción do peirao de Marín, e trouxeron consigo os seus ideais de conciencia de clase. Tanto eles como os seus fillos participaron de forma activa no tecido sindical de preguerra, Augusto Alfonso González "Xico" e Teófilo Freitas Alves chegaron a presidir a Federación Obreira de Marín (UXT), Domingo Martínez Rufo a Sociedade de Canteiros, Domingo Gonçalves Borlido a Sociedade Agraria de Mogor, Silverio Lameiro Leal foi detido por motivos sindicais en 1932 ou Antonio Pérez Moreira "O Lonco" foi soterrado coa bandeira da República Española antes do estoupido da guerra civil.

Tras o comezo desta, moitos deles e a xeración nacida en Marín, foron perseguidos e/ou represaliados: Manuel de Paula Castiñeira Maneiro "Marcelino Liberato", Enrique Pérez Gómez "Xan do Río", Francisco da Silva Rosales "Tecelán", José Álvarez Silva, José Martínez Alfonso, Ángel Martínez Moreira "O Varrendeiro", Manuel Blanco Rodríguez "Blancote", Francisco Fresco Alfonso, Alvino Alves dos Santos, Francisco Araújo Calvo... e doutros casados con mulleres de orixe portuguesa como Laureano Muradas Domínguez "Chiripas", José Abalo Fernández, Manuel Gil García "O Maraghato" (este fusilado nos montes de Gipuzkoa o 20 de xullo de 1936 ao defender o estado democrático da República Española)...

Augusto Gonçalves Afonso "Xico" e o marinense António Afonso Martins "Cajariche" ou "Caghabicha" (os apelidos na súa forma portuguesa) foron fusilados o 14 de setembro de 1937 e foron así polo compromiso na defensa dos dereitos da clase traballadora.

Os portugueses e portuguesas de Marín, así como os seus fillos/as, contribuíron firmemente ao benestar social do noso concello e de Galiza. O vindeiro 20 de setembro a Asociación pola Recuperación da Memoria Histórica de Marín lembrará no Pozo da Revolta a algúns deles de forma explícita, mais tamén lembremos de forma implícita á colonia portuguesa, incluídas as esquecidas mulleres que xogaron un rol importante, mas non vistoso, pola dignidade colectiva e de loita pola xustiza social.